Qozog‘iston neft gigantlariga bosimni kuchaytirdi

Qozog‘iston G‘arb neft gigantlari bilan shartnomalarni qayta ko‘rib chiqishni maqsad qilmoqda.

Dunyoning 10 ta yirik neft ishlab chiqaruvchisidan biri bo‘lgan Qozog‘iston seshanba kuni mamlakatda faoliyat yuritayotgan xalqaro kompaniyalarga bosimni kuchaytirdi va ularning shartnomalarida "yaxshiroq shartlar" talab qildi.

Markaziy Osiyo davlati yillar davomida xalqaro neft kompaniyalari bilan xarajatlar bo‘yicha kelishmovchiliklarga duch kelib, 2023 yilda ularga qarshi ko‘p milliard dollarlik da’volar kiritdi.

Kompaniyalarning ta’kidlashicha, hukumat shunchaki "resurs millatchiligi" ko‘rinishida muhim neft va gaz loyihalarida o‘z ulushini oshirishga intilmoqda.

Qozog‘iston hukumati bunday tanqidni rad etib, ularning maqsadi G‘arb yirik kompaniyalari tomonidan sun’iy ravishda oshirilgan xarajatlarni nazorat qilish ekanligini bildirdi.

Qozog‘iston prezidenti Qosim-Jo‘mart To‘qayev seshanba kuni hukumatga xalqaro neft gigantlari bilan ishlab chiqarishni taqsimlash bo‘yicha mavjud kelishuvlarni (PSA) "yaxshiroq shartlar" asosida uzaytirish bo‘yicha muzokaralarni jadallashtirish topshirig‘ini berdi.

"Yirik investisiyalar uzoq muddatli rejalashtirish istiqbolini talab etadi. Shu sababli, hukumat mamlakat manfaatlariga mos yangilangan shartlar asosida PSA shartnomalarini uzaytirish bo‘yicha muzokaralarni jadallashtirishi zarur," - dedi To‘qayev.

Brifingda so‘zga chiqqan Energetika vaziri Almasadam Satkaliyev davlatning xalqaro energetika kompaniyalari tomonidan ishlab chiqilayotgan neft loyihalaridagi ulushini oshirishi, operatorlarni almashtirishi yoki shartnomalarni qayta ko‘rib chiqishi mumkinligini ma’lum qildi.

"PSA'ni uzaytirishning mumkin bo‘lgan shartlaridan biri shartnoma shartlarini takomillashtirish, Qozog‘iston Respublikasining ulushini o‘zgartirish yoki ayrim operatorlarni almashtirish bo‘lishi mumkin," - dedi u.

"Yakuniy qaror ushbu konsorsiumlar ishtirokchilari bilan xalqaro huquq doirasida ochiq va raqobatbardosh muloqot asosida qabul qilinadi."

Qozog‘iston o‘zining asosiy neft qazib olish hajmini xalqaro yirik neft kompaniyalari yordamida o‘zlashtirilgan Tengiz, Qorachag‘anoq va Qashag‘on neft konlaridan oladi.

2023 yilda u Qashag‘on va Qorachag‘anoq neft konlarini ishlab chiqarayotgan guruhlarga qarshi, mos ravishda 13 milliard va 3,5 milliard dollardan ortiq miqdordagi da’volarni ko‘targan. Bu da’volar nizo kelib chiqqan xarajatlar bo‘yicha edi.