Havoning ifloslanishi har yili 7 million odamning hayotiga zomin bo‘ladi

Dunyo aholisining 99 foizi havodan nafas oladi, uning ifloslanish darajasi Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) tomonidan belgilangan me’yorlardan oshib ketadi va inson salomatligiga xavf tug‘diradi. Havo sifati monitoringi hozirda 117 mamlakatning 6000 dan ortiq shaharlarida amalga oshirilmoqda.

Havoning ifloslanishi nozik zarrachalar va azot dioksidida, ayniqsa, past va o‘rta daromadli mamlakatlarda yuqori. JSST qazib olinadigan yoqilg‘idan foydalanishni cheklash va havo ifloslanishini kamaytirish uchun boshqa choralar ko‘rishga chaqiradi.

Bu ma’lumotlar Jahon sog‘liqni saqlash kuni oldidan e’lon qilingan yangilangan JSST havo sifati 2022 ma’lumotlar bazasidan olingan bo‘lib, bu yil «Bizning sayyoramiz, bizning sog‘ligimiz» shiori ostida o‘tkaziladi. Ushbu ma’lumotlar bazasi dunyo havosining holatini kuzatish uchun yaratilgan va Barqaror rivojlanish maqsadlariga erishish yo‘lidagi taraqqiyotni kuzatish uchun foydalaniladi.

JSSTning iqlim o‘zgarishi, salomatlik va atrof-muhit departamenti direktori doktor Mariya Neyra bergan ma’lumotga ko‘ra, havoning ifloslanishi har yili 7 million odamning hayotiga zomin bo‘ladi. Qattiq zarralar o‘pkaga chuqur kirib, qon aylanish tizimiga joylashib, yurak-qon tomir va nafas olish yo‘llariga ta’sir qilishi mumkin.

Olimlarning fikricha, zarrachalar boshqa bir qator organlarga ham ta’sir qiladi. Havodagi azot dioksidining miqdori nafas olish yo‘llari kasalliklarini, xususan, astmani keltirib chiqaradi.

«Yoqilg‘i narxlarining yuqoriligi, energiya xavfsizligi va havo ifloslanishi va iqlim o‘zgarishiga qarshi kurashda ikki tomonlama sog‘liqni saqlash muammosini hal qilish zarurati qazib olinadigan yoqilg‘iga kamroq bog‘liq bo‘lgan dunyoga tezroq harakat qilish zarurligini ta’kidlaydi», — deydi JSST Bosh direktori doktor Tedros Adxanom Gebreyesus.

Hukumatlar havo sifatini yaxshilash bo‘yicha ko‘rishi mumkin bo‘lgan qadamlar qatoriga JSST tavsiyalariga muvofiq milliy standartlarni joriy etish, havo sifatini kuzatish, faqat toza maishiy energiyaga o‘tish, transport vositalarining qat’iy chiqindilari va samaradorlik standartlari, energiya tejaydigan uy-joy va elektr energiyasi ishlab chiqarishga sarmoya kiritish kiradi.