Trampning Putin bilan tavakkal qilishi Xitoy uchun qanday oqibatlarga olib kelishi mumkin

AQShning sobiq prezidenti Richard Nikson mashhur voqeada Sovuq urush avjiga chiqqan paytda Xitoyning kommunistik rahbari Mao Szedun bilan yarashib, Sovet Ittifoqini chetlatgan va Xitoy-Sovet bo‘linishini chuqurlashtirgan edi.

Bu hafta Ar-Riyodda Rossiyaning Ukrainadagi urushini tugatishga qaratilgan AQSH-Rossiya muzokaralari, prezident Donald Tramp Amerikaning eng katta uzoq muddatli raqibi deb hisoblayotgan Xitoydan Rossiyani uzoqlashtirishi mumkin bo‘lgan "teskari Nikson" harakatini amalga oshirayotgan bo‘lishi mumkinligi haqidagi taxminlarni keltirib chiqardi.

Biroq, soha mutaxassislarining fikricha, Moskva va Pekinni ajratib tashlash ulkan vazifa bo‘ladi.

Imperiya chandiqlari

Genri Kissinjer maslahat bergan Nikson Xitoy va Rossiya rahbarlari o‘rtasidagi mafkuraviy tafovutlar va hududiy to‘qnashuvlar natijasida paydo bo‘lgan mavjud kelishmovchiliklardan foydalangan edi.

Bugungi kunda qo‘shnilar o‘zlarini "cheklovsiz" hamkorlar deb ta’riflashmoqda. Tanqidchilar birinchisini ikkinchisiga Yevropaga neft va gaz sotishdagi yo‘qotishlarini qoplash hamda Ukraina jang maydonlariga kelib tushadigan harbiy materiallar oqimini to‘xtatmaslik orqali yordam berishda ayblashmoqda.

Prezident Vladimir Putin va uning xitoylik hamkasbi Si Szinpin o‘rtasidagi shaxsiy aloqalar tufayli o‘n yildan ortiq vaqt mobaynida shakllangan kvazi-ittifoq rekord darajadagi savdo hajmi va o‘zaro siyosiy qo‘llab-quvvatlash bilan tavsiflanadi. Xitoy Rossiyaning bosqinini shunday deb atashdan bosh tortdi va o‘z mamlakatidagi urushga qarshi kayfiyatni senzura qildi.

Shunday bo‘lsa-da, Rossiyada bu munosabatlarning nomutanosib tus olayotganidan hamma ham to‘liq mamnun emasligi haqida belgilar mavjud.

Si o‘nlab yillar davomida Rossiya energiya eksportini ta’minlashi mumkin bo‘lgan Xitoyga yirik tabiiy gaz quvuri bo‘yicha qulayroq shartlarni talab qilib, Putinni sabrsizlantirayotgan bo‘lishi mumkin.

Shu orada, Xitoyning tobora yopiqroq bo‘lib borayotgan internet muhitida, xitoylik millatchilar XIX asrda hozirgi Rossiyaning Uzoq Sharqidagi hududlarning qo‘ldan ketganidan ochiqchasiga norozilik bildirmoqda.

"Men AQShning Moskvani Pekindan uzoqlashtirish imkoniyati borligiga ishonaman. Moskva ham, Vashington ham Pekinga ishonchsizlik bilan qaraydi. Pekinning Rossiya hududlariga ko‘z olaytirishi bor, AQShning esa bunday niyati yo‘q," dedi Nyu-Yorkdagi Xitoyga ixtisoslashgan Strategy Risks tahlil kompaniyasining bosh direktori Ayzek Stoun Fish.

Garchi bu so‘nggi AQSH-Rossiya yaqinlashuvining asosiy sababi bo‘lishi ehtimoldan uzoq bo‘lsa-da, Stoun Fish Newsweek nashrida bu "eng ijobiy potensial natija" ekanligini ta’kidladi. "Shubhasiz, Xitoy Amerika manfaatlariga Rossiyaga qaraganda ko‘proq tahdid soladi. Muammo shundaki, Rossiya Yevropa manfaatlariga Xitoydan ko‘ra kattaroq xavf tug‘diradi."