AQSh Zaporojye AESni o‘z nazoratiga olishni taklif qildi

AQSh Zaporojye atom elektr stansiyasi (ZAES) atrofidagi hududlarga neytral maqom berishni va ularni o‘z nazoratiga olishni taklif qildi. Bu haqda The Wall Street Journal xabar berdi.

Tegishli taklif Ukrainada o‘t ochishni to‘xtatish doirasida ko‘rib chiqilmoqda. AQShning AES ustidan nazorati qanday amalga oshirilishi noma’lum. Taklif 17 aprel kuni AQSh va Ukraina delegasiyalari o‘rtasidagi Parijdagi muzokaralarda Kiyevga topshirilgan.

Ukraina atom elektr stansiyalari va ularning AQSh tomonidan boshqarilishi mumkinligi masalasi prezidentlar Vladimir Zelenskiy va Donald Trampning 19 mart kuni bo‘lib o‘tgan telefon suhbatida allaqachon ko‘tarilgan edi. O‘shanda Ukraina rahbari gap faqat Rossiya tomonidan bosib olingan Zaporojye atom elektr stansiyasi haqida ketayotganini aytgan. Biroq Amerika tomoni suhbatni boshqacha talqin qilgan.

AQShning ushbu stansiyalarga egalik qilishi ushbu infratuzilma uchun eng yaxshi himoya va Ukraina energetika infratuzilmasini qo‘llab-quvvatlash bo‘lardi, deyiladi AQSh davlat kotibi Marko Rubio va Trampning milliy xavfsizlik bo‘yicha maslahatchisi Mayk Uolsning qo‘shma bayonotida.

Keyinchalik Reuters agentligi Tramp rossiyalik hamkasbi Vladimir Putin bilan ZAES ustidan nazoratni muhokama qilmoqchi bo‘lgani haqida yozdi. O‘shanda Rossiya Tashqi ishlar vazirligi dunyoda atom elektr stansiyalaridan birgalikda foydalanish bo‘yicha misollar yo‘qligini, ob’ektning Ukraina yoki boshqa mamlakatga berilishini istisno qilishini bildirdi.

Stansiya xodimlarining barchasi Rossiya fuqarolaridir, deya ta’kidladi vazirlik.

AES Zaporojye viloyatining Energodar shahrida joylashgan. U 2022 yil 4 martda Rossiya tomonidan harbiy yo‘l bilan egallab olindi va 2022 yil 5 oktyabrda Rossiya uni o‘zining mulki deb e’lon qildi. Moskva va Kiyev muntazam ravishda bir-birini ZAESga hujumlarda ayblab keladi. Hozirda stansiyadagi barcha reaktorlar xavfsizlik sababli sovitilgan va ishlamayotgan holatda saqlanmoqda. Zavod Rossiyaning “Rosatom” davlat kompaniyasi va “Rostexnadzor” nazorat organi boshqaruvi ostida.

Ukraina hukumati Rossiyaning bu harakatini noqonuniy deb hisoblaydi va stansiya hali ham “Energoatom” davlat kompaniyasiga tegishli ekanini ta’kidlaydi. Ukrainaning mazkur kompaniyasi stansiyaning texnik boshqaruvini Kiyevdagi markaziy ofis orqali amalga oshirishda davom etmoqda.

Zaporojye AES hozirda Rossiya tomonidan nazorat qilinayotgan bo‘lsa-da, xalqaro huquq nuqtayi nazaridan u Ukrainaga tegishlidir.