Нима учун АҚШ Европадан бойроқ бўлиб чиқди?

2008-йилда Қўшма Штатлар ва евроҳудуд ялпи ички маҳсулот бўйича аслида тенг эди: Европа Иттифоқининг 27 давлатининг умумий бойлиги 14,2 триллион долларни, Америка бойлиги 14,8 триллион долларни ташкил этди. 17 йил ўтиб, евроҳудуд ялпи ички маҳсулоти 15 триллион доллардан сал кўпроқни ташкил қилган бўлса, АҚШ ялпи ички маҳсулоти 26,9 триллион долларгача ўсди.

Натижада, ялпи ички маҳсулотдаги фарқ ҳозирда рекорд даражадаги 80 фоизни ташкил этади. АҚШнинг аҳоли жон бошига ялпи ички маҳсулоти Люксембург ва Ирландия бундан мустасно, Европа Иттифоқининг барча давлатларидан ҳам ошади.

📊 2024-йилда АҚШда аҳоли жон бошига ўртача ЯИМ 80 023 еврони ташкил этди, бу Европа Иттифоқи ўртача кўрсаткичидан деярли икки баравар кўп (40 060 евро).

Агар сиз Европа давлатлари ва АҚШ штатларини солиштирсангиз, ҳайратланарли нарсага дуч келасиз: АҚШнинг энг қашшоқ штати – Миссисипида аҳоли жон бошига ялпи ички маҳсулот Европанинг бешта етакчи иқтисодиётига қараганда юқори. Фақатгина Германия истисно. Бироқ, Миссисипи Германияга жиддий рақобатчи бўлиб, атиги 1600 долларлик фарқ билан.

❕ Шуниси эътиборга лойиқки, ҳатто Буюк Британия, агар у АҚШ штати бўлганида, 50 штат орасида атиги 49-ўринни эгаллаган бўларди (Миссисипини зўрға ортда қолдирди).

Нима учун бу содир бўлди?

2010 йилдан 2023 йилгача Қўшма Штатларда ялпи ички маҳсулотнинг ўсиш суръати Эвропа Иттифоқидаги 21 фоизга нисбатан 34 фоизга етди.

💡 Бу бўшлиқни икки сўз билан изоҳлаш мумкин: технологияга сармоя. Аниқроғи, уларнинг этишмаслиги. Европа Иттифоқи тадқиқот ва ишланмаларга жуда кам сармоя киритади. АҚШ иши шуни кўрсатадики, ушбу секторга инвестициялар ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш билан боғлиқ.

Худди шу даврда меҳнат унумдорлиги АҚШда 22 фоизга, Эврозонада эса атиги 5 фоизга ўсди. Шу сабабли, Эвропанинг Қўшма Штатлардан орқада қолиши 2010-йилларнинг бошидан аниқ бўлди ва уни меҳнатга лаёқатли аҳолининг ўсишидаги фарқ билан изоҳлаб бўлмайди.

Албатта, Европа шаҳарлари ўз меъморчилиги билан машҳур, таомлари ва винолари ҳеч кимдан кам эмас, август байрамлари эса барчанинг орзуси. Умумжаҳон соғлиқни сақлаш ҳақида унутманг. Бироқ, иқтисодий кўрсаткичлар умидсизликка тушади.

Биринчидан, америкаликлар бойроқ. Америка Қўшма Штатларида аҳоли жон бошига ўртача ялпи ички маҳсулот Эврозонадан анча ошиб кетди. 1990 йилдан буён фарқ 16 фоиздан 2023 йилга келиб 30 фоиздан ошди.

Иккинчидан, АҚШ илм-фан ва тадқиқотларга кўпроқ сармоя киритмоқда. Давлат ва хусусий сектор ўз ялпи ички маҳсулотининг Эвропага қараганда кўпроқ фоизини ушбу мақсадларга сарфлайди. Европа Комиссияси ҳисоботида кўплаб европалик тадбиркорлар америкалик венчур инвесторлардан маблағ излашни ва АҚШ бозорида ўз лойиҳаларини кенгайтиришни афзал кўришини таъкидлайди.

📣 Агар ЕИ ўз ёндашувини ўзгартирмаса ва таваккал қилмаса, яқин йилларда АҚШ ялпи ички маҳсулоти Европаникидан икки баравар кўп бўлади. Ва кейин, кўряпсизми, Дания ўзининг қатъий позициясини ўзгартиради ва Гренландияни Трампга беради.