“Атроф-муҳитни асраш ва "яшил" иқтисодиёт йили”да янги «яшил» ташаббуслар бошланди

17 январь куни Марказий Осиё атроф-муҳит ва иқлим ўзгаришини ўрганиш университетида («Green University») “Атроф-муҳитни асраш ва "яшил" иқтисодиёт йили” муносабати билан Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги томонидан БМТ Тараққиёт дастурининг Ўзбекистондаги ваколатхонаси билан ҳамкорликда амалга оширилаётган иккита халқаро лойиҳани ишга туширишга бағишланган тадбир бўлиб ўтди. Лойиҳалар 2030 йилгача Глобал экологик фонд (ГЭФ)нинг 6,5 миллион АҚШ доллари миқдоридаги грант маблағлари ҳисобидан амалга оширилади.

Тадбирда Экология вазири ўринбосари Искандар Қутбиддинов, БМТ Тараққиёт дастурининг Ўзбекистондаги доимий вакили Акико Фужии, ИУCНнинг Шарқий Европа ва Марказий Осиё бўйича минтақавий директори Оливер Аврамоски (онлайн), вазирлик ва идоралар, халқаро ташкилотлар вакиллари, илмий жамоалар ва фуқаролик жамияти, оммавий ахборот воситалари ва бошқалар иштирок этди.

Тадбирнинг очилишида сўзга чиққан Искандар Қутбиддинов Экология вазири Азиз Абдуҳакимовнинг маърузасини ўқиди.

“Президентнинг жорий йилни “Атроф-муҳитни асраш ва «яшил» иқтисодиёт йили” деб эълон қилиш ташаббуси барқарор тараққиётни таъминлаш борасидаги саъй-ҳаракатларимиз, экологик тоза келажакка интилаётганимизни яна бир бор намоён этади. Биз биологик хилма-хилликни сақлаш ва экотизимларни тиклашга қаратилган иккита янги лойиҳани юқори баҳолаймиз. Ғарбий Тьян-Шан, Нурота ва Кўҳитанг тоғ тизмаларида экотизим барқарорлигини ошириш ва биологик хилма-хилликни сақлаш бўйича ташаббуслар, шунингдек, биохилма-хилликни сақлаш бўйича Миллий стратегия ва Ҳаракатлар режасини ишлаб чиқиш алоҳида аҳамият касб этади, чунки бу бизнинг биологик хилма-хилликни сақлаш бўйича Глобал дастурдаги мақсадлар билан боғлиқ узоқ муддатли ҳаракатларимизни белгилаб беради. Ишончимиз комилки, БМТТД ва IUCNнинг илғор тажрибаси ва билимларига асосланган ушбу лойиҳаларни амалга ошириш Ўзбекистонда биохилма-хилликни сақлашда амалий натижалар беради”, — дейилади маърузада.

Тадбир давомида халқаро ташкилотлар вакиллари янги «яшил» ташаббусларни тақдим этдилар. Лойиҳалардан бири «Биологик хилма-хилликни сақлаш бўйича Миллий стратегия ва ҳаракатлар режасини ва 7-Миллий ҳисоботини янгилашни қўллаб-қувватлаш бўйича комплекс дастур» бўлиб, жаҳоннинг 69 давлатида, жумладан, Ўзбекистонда ҳам амалга оширилаётган глобал лойиҳанинг бир қисмидир. У биологик хилма-хиллик миллий стратегиялари ва ҳаракат режаларини ҳамда 7-Миллий ҳисоботни тайёрлашда мамлакатларни қўллаб-қувватлайди. Ушбу лойиҳани амалга ошириш доирасида Ўзбекистонда Глобал биохилма-хиллик асослари ва унинг асосида ишлаб чиқилган янги миллий мақсадларга мувофиқ янгиланган Миллий стратегия ва Ҳаракатлар режасини тайёрлаш кутилмоқда.

Ушбу лойиҳа биохилма-хилликни муҳофаза қилиш, сақлаш ва тиклаш соҳасида узоқ муддатли давлат сиёсатини шакллантиришга қаратилган бўлиб, бу барча томонлар: давлат ташкилотлари, бизнес ҳамжамиятлари ва жамоатчиликнинг фаол ҳамкорлигини талаб қилади.

Тадбирда БМТ Тараққиёт дастурининг Ўзбекистондаги доимий вакили Акико Фужии сўзга чиқиб, ушбу ташаббусларнинг аҳамиятига алоҳида тўхталиб ўтди.

«Ўзбекистон ўзининг бой биохилма-хиллиги ва ноёб экотизимларини муҳофаза қилиш ва тиклаш бўйича салмоқли чора-тадбирлар кўрмоқда. Биз БМТ Тараққиёт дастури сифатида мамлакатнинг глобал биохилма-хиллик мақсадларига эришиш борасидаги саъй-ҳаракатларини қўллаб-қувватлашдан мамнунмиз. Ишончимиз комилки, ҳукумат, фуқаролик жамияти ва халқаро ташкилотлар ҳамкорлиги Ўзбекистоннинг ёш авлоди учун яшил келажак яратишда мустаҳкампой девор қўйиб, барқарор натижалар беради», — деди у.

Иккинчи йирик лойиҳа – «Ўзбекистоннинг юқори қийматга эга ландшафтларини муҳофаза қилиш ва қайта тиклаш бўйича комплекс бошқарув» лойиҳаси пухта ишлаб чиқилган ва инклюзив сиёсат орқали экотизимларни тиклаш учун қулай шарт-шароитлар яратиш, экотизимларни тиклаш жараёнларида инновацияларни қўллаш ва биохилма-хилликни сақлаш бўйича самарали ва барқарор молиялаштиришни ишлаб чиқиш ва синовдан ўтказишга қаратилган. Ушбу лойиҳани амалга оширишдаги асосий ҳамкорлардан бири 2024 йилда Тошкентда минтақавий ваколатхонаси расман очилган Халқаро табиатни муҳофаза қилиш иттифоқидир. Лойиҳанинг тажриба ҳудудлари Ғарбий Тьян-Шан, Нурота тизмаси ва Кўҳитанг ландшафтлари ҳисобланади.

Лойиҳалар 6 ҳудуддаги 10 та туманнинг ландшафтларини ўз ичига олади: Тошкент вилоятининг Паркент ва Оҳангарон туманлари, Жиззах вилоятининг Фориш тумани, Самарқанд вилоятининг Қўшработ ва Паяриқ туманлари, Навоий вилоятининг Хатирчи ва Нурота туманлари, Қашқадарё вилоятининг Деҳқонобод тумани, Сурхондарё вилоятининг Бойсун ва Шеробод туманлари.

Асосий кутилган натижалар:

— 53 минг гектар ўрмон ва яйловларни тиклаш.

— Экотизимларни тиклаш ва биологик хилма-хилликни сақлаш мақсадида 200 минг гектар давлат ўрмон фонди ерларини бошқариш тизимини такомиллаштириш.

— 142278,4 гектар муҳофаза этиладиган табиий ҳудудларни бошқариш тизимини такомиллаштириш.

— 30 000 га яқин маҳаллий аҳоли ушбу тадбирлардан, жумладан, табиатга асосланган туризмни ривожлантириш, яйловларни бошқаришни яхшилаш ва табиий ресурсларга асосланган турмуш шароитини яхшилаш орқали фойда кўради.

— Ўзбекистоннинг муҳофаза этиладиган табиий ҳудудлари миллий тизимини мустаҳкамлаш ва илғор халқаро тажрибага янада мослаштириш.

— Экотизимни тиклаш учун янги барқарор молиялаштириш механизмларини ишлаб чиқиш.