Арманистонда қамоқхоналардаги ўлимлар сони ортишда давом этмоқда

Бу ҳақда мамлакат Жиноят-ижроия хизмати хабар берди.

20 апрель куни 54 ёшли маҳкум З. Г. Нубарашендаги ахлоқ тузатиш муассасасида ўз жонига қасд қилди. Бу 2025 йил бошидан бери Арманистон қамоқхоналаридаги ўнинчи ўлим ва бешинчи ўз жонига қасд қилиш ҳодисасидир.

Ҳуқуқ ҳимоячиси Жанна Алексанянга кўра, мамлакат жазони ижро этиш тизимидаги вазият сезиларли даражада ёмонлашган.

2024 йилда Арманистон қамоқхоналарида 12 та ўлим қайд этилган. Бундан ташқари, 298 маҳбус очлик эълон қилган, 200 нафари эса ўзини танасидан жудо қилган. Ҳуқуқ ҳимоячиларига кўра, бу маълумотлар давлатнинг бундай ҳодисаларнинг олдини олиш бўйича самарали чоралар кўра олмаслигидан далолат беради. Алексанян, шунингдек, ҳуқуқ-тартибот идоралари тизимли муаммоларни ҳал қилмасдан, содир бўлаётган воқеаларни янада қулайроқ кўрсатишга ҳаракат қилаётганини таъкидлади.

" Нубарашен " да " тозалаш "

Апрель ойи бошида арман матбуоти Ереваннинг Нубарашен қамоқхонасида маҳбусларга нисбатан шафқатсиз муносабатда бўлгани ҳақида хабар берган эди. Алексаняннинг сўзларига кўра, умрбод қамоқ жазосига ҳукм қилинганлар сақланадиган бешинчи қаватда “тозалаш” ўтказилган.

Жиноят-ижроия хизмати махсус кучлар томонидан жисмоний куч қўлланганини тасдиқлаб, маҳкумлардан бири “вазиятни кескинлаштиргани” билан изоҳлади. Маҳбус камера эшигидаги овқат ўтказилаётган люкни очиқ қолдиришни талаб қилган, шунингдек, юриш вақтини узайтиришни талаб қилган. Айтилишича, у бошқа маҳбусларни сайр пайтида баланд овозда қўшиқ айтишга ундаган ва атрофдагиларни безовта қилган. Ушбу маҳбус бошқа қамоқхонага ўтказилгандан сўнг, Нубарашенда норозилик бошланди: бир гуруҳ маҳбуслар матрасларни ёқиб, камера эшикларини тақиллата бошладилар.

Адлия вазири Србуҳи Галяннинг айтишича, қамоқхона ходимлари томонидан "ҳеч қандай ҳақорат" йўқ:
"Маҳбуслар норозилик намойиши ўтказишга ҳаракат қилишган ва бу билан улар ноқонуний хатти-ҳаракатларга, жумладан, мулкка ўт қўйишга ҳам йўл қўйган. Бу қабул қилиниши мумкин эмас, шунинг учун қонун доирасида чоралар кўрилган".

Бироқ маҳбусларнинг ўзлари матрасларга ўт қўйганини инкор этиб, фақат битта сочиқ ёниб кетганини даъво қилмоқда. Шунингдек, улар ҳуқуқ ҳимоячиларига махсус кучлар ходимлари ҳаддан ташқари куч ишлатганликлари, камералардаги мулкларга зарар етказганликлари ва маҳбусларни ҳақоратлаганликларини айтишган.

Арманистон Омбудсман идораси маҳбусларда тан жароҳатлари борлигини тасдиқлади:

“Идора вакиллари ҳибсга олинганларнинг тан жароҳатларини ҳужжатлаштирди”, — дейилади хабарда. Шу билан бирга, Адлия вазири аввалроқ “маҳбуслар орасида қурбонлар йўқлигини” айтган эди.

Мустақил кузатувчилар зўравонлик белгиларини қайд этишади

Расмий маълумотларга кўра, Нубарашендаги муассасада 391 нафар маҳкум ва 183 нафар маҳкум истиқомат қилади. Маҳбусларга нисбатан зўравонлик ҳақидаги хабарлардан сўнг мустақил кузатувчилар қамоқхонага ташриф буюришди. Уларга кўра, зўравонлик белгилари қайд этилган.


“Ҳар бир ҳолат алоҳида кўриб чиқилиши керак, шунда куч ишлатиш мутаносиблиги баҳоланиши мумкин”, - дейди ҳуқуқ ҳимоячиси Заруй Ованнисян. Унинг таъкидлашича, зўравонлик шунчалик қаттиқ бўлганки, ходимлардан бири маҳбусни танаси билан ёпишга ҳаракат қилган.

Кузатувчиларга кўра, махсус кучларнинг ҳаракатларини қонуний деб бўлмайди. Улар ўз ҳисоботида маҳбусларнинг жароҳатлари, мулкига зарар етказилгани ва камераларида антисанитария ҳолатлари бўлган суратларини чоп этдилар.

Кузатувчилар адлия департаменти ва қамоқхона маъмуриятига куч ишлатиш ва муассасанинг умумий аҳволи юзасидан бир қатор саволларни юборишди. Бошқарма қамоқхона биноси 40 йил аввал қурилгани ва халқаро стандартларга жавоб бермаслигини тасдиқлади. Айни пайтда у ерда ободонлаштириш ишлари олиб борилмоқда, янги муассаса қуриш имкониятлари ҳам кўриб чиқилмоқда.

Воқеа юзасидан ички тергов бошланган. Намойиш иштирокчиларига нисбатан “оммавий тартибсизликларда иштирок этиш” ва “ахлоқ тузатиш муассасаси фаолиятига тўсқинлик қилиш” моддалари бўйича жиноят иши қўзғатилган.