Ukrainada urush boshlanganiga 1000 kun bo‘ldi

Ukraina 2022 yil 24 fevralda rus qo‘shinlari bostirib kirganiga 1000 kun to‘lar ekan, DW taxminan 1 million kishining o‘limiga va yana bir necha million odamning uy-joyini tashlab ketishiga olib kelgan urush ortidagi raqamlar haqida ma’lumot berdi.

Rossiya 2022 yil 24 fevralda Ukrainaga to‘liq miqyosli bosqinni boshladi . Armiyaning dastlabki tezkor yurishlaridan so‘ng, Ukraina qo‘shinlari hujumchilarni, ayniqsa shimoliy chegara hududlarida to‘xtata oldi. Janubda Ukraina rus armiyasini mamlakatning eng katta daryosi bo‘lgan Dnepr ortiga qaytarishga muvaffaq bo‘ldi. 2024 yil yoziga kelib, qo‘shinlar hatto Kursk viloyatidagi Rossiya hududiga bostirib kirishga muvaffaq bo‘lishdi. Ukraina armiyasi harbiylashtirilgan guruhlardan yordam oldi.

Sharqiy Ukrainaning katta qismi — xususan Lugansk, Donetsk, Zaporijjya va Xerson viloyatlari — hamon Rossiya nazorati ostida qolmoqda. Shuningdek, Rossiya 2014 yil mart oyida anneksiya qilgan va bosib olgan Qrim yarim oroli ham Rossiya nazoratidadir. Aslida, ikki yil davomida front chiziqlari deyarli o‘zgarmagan va urush uzoq davom etadigan holga kelgan.

BMTning Qochoqlar bo‘yicha boshqarmasi (UNHCR) ma’lumotlariga ko‘ra, Ukrainadagi urush dunyodagi eng yirik ko‘chirilish inqirozlaridan birini keltirib chiqardi. 10 milliondan ortiq ukrainaliklar ko‘chirilgan, 6,7 millioni boshqa Yevropa mamlakatlarida boshpana topgan. 2024 yilning birinchi yarim yilligida yana 400 ming kishi yetib keldi. Ukraina hududida 4 million kishi ko‘chmanchi hisoblanadi. Joriy yilning avgust oyidan buyon mamlakat sharqida 170 ming kishi o‘z uyini tark etgan. 12 noyabr kuni Jenevada bo‘lib o‘tgan matbuot anjumanida BMTning Qochoqlar bo‘yicha Oliy komissari o‘rinbosari Kelli T. Klements «son-sanoqsiz bolalar ijtimoiy muloqot va sinf tajribasini yo‘qotib, onlayn o‘qishni davom ettirmoqda,» dedi.

Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (OCHA) Ukrainadagi umumiy gumanitar vaziyat 2022 yilning fevral oyidan buyon keskin yomonlashganini aytdi.BMT ma’lumotlariga ko‘ra, Ukraina aholisining 40% ga yaqini gumanitar yordamga bog‘liq.

Evropa Ittifoqi va Ukrainaning boshqa ittifoqchilari Rossiyaga keng qamrovli bosqindan keyin keng qamrovli iqtisodiy sanksiyalar kiritdi. Biroq, sanksiyalarni boshqarish mumkin edi. 2022 yildagi vaqtinchalik pasayishdan so‘ng, Rossiya yalpi ichki mahsuloti tezda tiklandi, chunki mamlakat urush iqtisodiyotiga o‘tdi; Xitoyning qo‘llab-quvvatlashi ancha yordam berdi. Rossiya milliy valyutasi rubl rekord darajadagi pasayishdan keyin tiklandi.

Tiklanishning sabablaridan biri shundaki, Rossiyadan qazib olinadigan yoqilg‘ilar, masalan, tabiiy gaz, neft va ko‘mir importi bo‘yicha keng ko‘lamli blokada asosan Moskvaning eksport daromadlarini keskin kamaytirish maqsadiga erisha olmadi. Rossiya davlat korporasiyalari Xitoy va Hindistonda, shuningdek, boshqa mamlakatlarda o‘z xomashyosi uchun minnatdor mijozlarni topdi. Shuningdek, embargoga qaramay, uchinchi davlatlar orqali Yevropa Ittifoqiga yetib borayotganiga oid ba’zi belgilar ham mavjud.

Evropa Ittifoqi va NATO Ukrainani nafaqat Rossiyaga qarshi sanksiyalar orqali qo‘llab-quvvatladi. Ukraina hukumati moliyaviy va gumanitar yordam oldi. Shimoliy Germaniyadagi Kiyel Jahon Iqtisodiyoti Instituti ma’lumotlariga ko‘ra, AQSh hozirgacha eng katta hissa qo‘shmoqda: 2022 yil 24 fevraldan 2024 yil avgustigacha u deyarli 85 milliard yevro ajratdi. Yevropa Ittifoqi va unga a’zo davlatlar 100 milliard yevrodan sal ko‘proq mablag‘ ajratdi.

Ammo hozirda AQShning yangi saylangan prezidenti Donald Tramp saylovoldi tashviqoti chog‘ida g‘alaba qozonsa, Ukrainaga yordamni keskin qisqartirishini aytdi.

Ukraina, agar boshqa tarafdorlar ommaviy ravishda qo‘llab-quvvatlasa, Rossiyaga qarshi o‘zini himoya qilishda davom eta oladi.