Nega Suriya pulsiz qoldi?

Suriya Markaziy banki 26 tonna oltinni saqlab qolgan, Bashar al-Assad rejimi ularni Rossiyaga parvozi chog‘ida olib chiqishga ulgurmagan, deb ma’lum qildi Reuters manbalariga tayanib.

Suriya rejimning xaotik qulashidan deyarli hech qanday valyuta zaxiralari bilan chiqmoqda.

Hozirgi narxlarda 2,2 milliard dollarlik oltin zahiralari saqlanib qolmoqda, biroq mamlakatning likvid aktivlari juda past darajaga tushib, Suriyani moliyaviy halokat yoqasida qoldirdi.

2011 yilda fuqarolar urushi boshlanishidan oldin Suriya Markaziy banki 14 milliard dollar valyuta zaxirasi borligi haqida xabar bergan edi. 2010 yilda ularning hajmi Xalqaro valyuta jamg‘armasi tomonidan 18,5 milliard dollarga baholangan.

Bugungi kunda Suriyaning naqd pul zahiralari bor-yo‘g‘i 200 million dollar atrofida ekani taxmin qilinmoqda, ba’zi manbalar esa bu mablag‘ni «bir necha yuz million»dan ko‘p emas deb hisoblaydi.

Suriyaning mahalliy valyutasi Suriya funti 2011 yilda 50 funt sterling bo‘lgan bo‘lsa, bugungi kunda 24,900 foizga qadrsizlandi.

Muhim tashqi daromadlarsiz yoki sanksiyalar bekor qilinmagan holda, yangi hukumat urush va boshqaruvdagi noto‘g‘ri hisob-kitoblardan keyin bankrot bo‘lgan mamlakatni tiklashdek qiyin vazifaga duch keldi.

Keskin qisqartirish urushning halokatli iqtisodiy ta’sirini va Asad rejimining harbiy operasiyalar va hukumat xarajatlarini moliyalashtirish uchun zaxiralarga bog‘liqligini ta’kidlaydi.

Rejim yoqilg‘i, oziq-ovqat va harbiy ehtiyojlarni import qilishni ta’minlash uchun valyuta zaxiralarini faol ravishda sarfladi. Bundan tashqari, bu mablag‘lar bilan Asad o‘z harbiylarining sodiqligini sotib oldi va Rossiya va Eronga qurol-yarog‘ ta’minoti uchun pul to‘ladi.

Bu choralar mamlakatni moliyaviy inqirozga olib keldi. PKK/YPG terroristlari tomonidan Suriyaning shimoli-sharqidagi neft konlarini egallab olishi iqtisodiy inqirozni chuqurlashtirdi va G‘arbning qattiq sanksiyalari qolgan daromad manbalarini ham to‘xtatdi.

Asad 8 dekabr kuni Rossiyaga qochib ketganidan so‘ng u mamlakatni vayron bo‘lgan iqtisodiyot bilan tark etdi. Reuters xabariga ko‘ra, o‘sha kuni talonchilar mamlakat Markaziy banki omboriga kirishga uringan.

Hujumchilar bankning ba’zi qismlariga kirib borgan bo‘lsalarda, oltin zahiralariga erisha olmadilar. Suriyaning yangi ma’muriyati Markaziy bankning seyfini tekshirib ko‘rdi va zaxiraga hech qanday tegmaslikka ishonch hosil qildi - endi bu Damashqning tiklanish uchun so‘nggi umidi.