Jazoir parlamenti Fransiya mustamlakachiligini jinoyat deb tan oldi

Jazoir Milliy xalq assambleyasi (parlamenti) 19-20-asrlarda Fransiyaning mamlakatda olib borgan mustamlakachilik siyosatini jinoyat deb hisoblovchi qonun loyihasini bir ovozdan qabul qildi.

Fransiyaning 1830 yil 14 iyundan 1962 yil 5 iyulgacha Jazoirni mustamlaka qilishi “to‘g‘ridan-to‘g‘ri va bilvosita oqibatlari shu sanadan keyin ham saqlanib qolgan” hozirda rasman qonunda jinoyat sifatida tan olingan.

Qonun mualliflari Jazoirda fransuz mustamlakachiligining 30 ga yaqin jinoyatlarini, shu jumladan suddan tashqari o‘ldirishlar, mahalliy aholini shafqasiz qiynoqlar, taqiqlangan qurollardan foydalanish va ekologik ofatlarni qo‘zg‘atish, jumladan Jazoir Sahroida yadroviy sinovlar o‘tkazishni aniqladilar, ularning oqibatlari bugungi kunda ham mahalliy aholi tomonidan sezilmoqda.

Shimoliy Afrika mamlakati o‘zining sobiq mustamlakachi davlatidan mustamlakachilik o‘tmishi uchun rasman uzr so‘rash, shuningdek, tovon puli talab qiladi.

Jazoir eslaydiki, Fransiya mustamlakachilari mamlakat aholisiga arab tilida ta’lim olishni taqiqlab qo‘ygan, birinchi va ikkinchi jahon urushlari davrida majburiy nasroniylashtirish va jazoirliklarni Fransiya qurolli kuchlariga ommaviy safarbar qilish amalga oshirilgan.

Jazoir 130 yildan ortiq vaqt davomida fransuzlar istilosi ostida edi. Milliy ozodlik urushidan so‘ng, mamlakat 1962 yilda mustaqillikka erishdi.

Dekabr oyi boshida Afrika davlatlari 30 noyabrdan 1 dekabrgacha Jazoirda bo‘lib o‘tgan qit’ada mustamlakachilik jinoyatlariga qarshi kurash bo‘yicha xalqaro konferensiya yakunlari bo‘yicha deklarasiya qabul qilishdi.Ushbu deklarasiya mustamlakachi davlatlarni o‘zlarining mustamlakachilik o‘tmishlari uchun o‘z ayblarini rasman tan olishga chaqirdi va tovon to‘lash mexanizmlarini ishlab chiqishni taklif qildi.