Ukraina qiyin tanlov oldida turibdi: kurashni davom ettirish yoki murosaga erishish. G‘arb charchagan, Rossiya oldinga siljiydi, vaqt tugaydi. Kiyev qaysi yo‘lni tanlaydi?
Donbassning nam kuzgi xandaqlarida ukrain askarlari nigohlarini sharqqa qaratib qo‘riqlashmoqda. Har kuni front chizig‘i asta-sekin, ammo muqarrar ravishda Ukrainaga chuqurroq siljiydi. Marinka, Avdeevka, Ugledar - bu shaharlarning nomlari o‘jar qarshilik va achchiq yo‘qotishlarning timsoliga aylandi.
Ukrainada qurol-yarog‘ va o‘q-dorilar tugab bormoqda. Buning oqibatida odamlar va harbiylar orasida yo‘qotishlar ortib bormoqda, deydi ekspertlar. Rossiya armiyasi, yo‘qotishlarga qaramay, o‘zining ishchi kuchi va texnikasidagi ustunligidan foydalanib, asta-sekin, lekin uslubiy ravishda oldinga siljiydi. Butun yoz davomida Rossiya yo‘lboshchili havo bombalari bilan qoplangan zirhli texnika kolonnalari bilan qo‘llab-quvvatlangan qo‘shinlar to‘lqinlarini, qurbonlar bo‘lishidan qat’i nazar, shafqatsiz hujumlarga yubordi va Ukraina osmonini uchuvchisiz samolyotlar, raketalar, snaryadlar va uchuvchisiz samolyotlar bilan to‘ldirdi.
Aholisi Rossiyadan uch baravar kichik bo‘lgan Ukraina ustun dushman kuchlariga qarshi tengsiz kurash olib bormoqda va ataylab ahvolga tushib qolgan. U frontga jo‘natish uchun kamroq odamga ega va G‘arbning harbiy yordami oqimiga qaramay, jang maydonida asosan qurollangan.
Ayni paytda, G‘arbda cho‘zilgan mojarodan charchagan ovozlar tobora ko‘proq eshitilmoqda. Urush boshida monolit ko‘ringan Ukrainani qo‘llab-quvvatlash yoriqlar ko‘rsata boshladi. Kiyevning asosiy ittifoqchisi bo‘lgan Germaniyada Ukrainaga yordamning davom etishiga shubha bilan qaraydigan o‘ng qanot kuchlarning mashhurligi ortib bormoqda. Germaniyada mamlakatning sharqi va g‘arbi o‘rtasidagi Rossiya-Ukraina urushi masalalarida bo‘linish aniq ko‘rinadi.
Ayni paytda, G‘arbda cho‘zilgan mojarodan charchagan ovozlar tobora ko‘proq eshitilmoqda. Urush boshida monolit ko‘ringan Ukrainani qo‘llab-quvvatlash yoriqlar ko‘rsata boshladi. Kiyevning asosiy ittifoqchilaridan biri bo‘lgan Germaniyada Ukrainaga yordamning davom etishiga shubha bilan qaraydigan o‘ng qanot kuchlarning mashhurligi oshib bormoqda.
Germaniyada mamlakatning sharqi va g‘arbi o‘rtasidagi Rossiya-Ukraina urushi masalalarida bo‘linish aniq ko‘rinadi. Bo‘linish Ukrainani qo‘llab-quvvatlash va mojaroning cho‘zilishining iqtisodiy oqibatlari haqida xavotirlar kuchayayotgan Yevropa va Qo‘shma Shtatlardagi kengroq tendensiyani aks ettiradi. G‘arb poytaxtlarida tinchlikka da’vatlar tobora ko‘proq eshitilmoqda... Bunday tinchlik qanday bo‘lishi haqida aniq ma’lumotlarsiz.
Ufqda AQSh prezidentlik saylovlari ham kutilmoqda, uning natijasi Ukraina frontidagi vaziyatni tubdan o‘zgartirishi mumkin. Donald Trampning Oq uyga qaytishi Kiyev uchun jiddiy muammolarga olib kelishi mumkin. Uning ittifoqchisi, senator J.D.Vens allaqachon Rossiyaning ushbu harbiy kampaniyada g‘alaba qozonishini kafolatlaydigan tashqi siyosat nuqtai nazarini belgilab berdi.
Rejada hozirgi front chizig‘i bo‘ylab mojaroni muzlatish, Rossiyaga amalda bosib olingan hududlar ustidan nazorat qilish va Ukrainani betaraflikka majburlash, ya’ni uning NATOga kirmasligini kafolatlash nazarda tutilgan. Respublikachilarning bu yangi izolyasiyasi urushdan charchash, iqtisodiy populizm va xalqaro institutlarga shubha bilan qarashdan kelib chiqadi.
Dunyo polisiyachisi sifatida harakat qilishdan ko‘ra, iqtisodiyot va immigrasiya kabi ichki masalalarga ustuvor ahamiyat berish tendensiyasi kuchaymoqda. Aksariyat respublikachilar NATO kabi global ittifoqlarni Amerika manfaatlari hisobiga xorijiy davlatlarga foyda keltiradigan yuk deb biladi.
Bunday sharoitda, NATO doirasida Ukrainani alyansga qisman qabul qilish g‘oyasi muhokama qilinmoqda. NATOning sobiq bosh kotibi Yens Stoltenberg Ukraina hatto nazorat qilinmagan hududlarda ham NATOga qo‘shilishi mumkin bo‘lgan modelni taklif qildi.
«Iroda bo‘lsa, yechim topish yo‘llari bor», dedi u mojarolarni muzlatish uchun pretsedentlarni keltirib. «AQSh Yaponiya uchun xavfsizlik kafolatlariga ega. Ammo ular Yaponiya Rossiya tomonidan nazorat qilinadigan Yaponiya hududi deb hisoblagan Kuril orollariga taalluqli emas», — dedi sobiq bosh kotib tarixiy pretsedentlardan.
U Sharqiy Germaniyani yagona davlatning bir qismi deb hisoblagan G‘arbiy Germaniya misolini ham eslatib o‘tdi, ammo NATO faqat g‘arbiy qismini himoya qildi.
Biroq, qaror qanday bo‘lishidan qat’iy nazar, u tezda qabul qilinishi kerak. Agar Tramp noyabr oyidagi saylovda g‘alaba qozonsa, Ukraina frontda hal qiluvchi burilishga erishish uchun bir necha oy qoladi yoki noqulay shartlar asosida muzokaralar olib borish istiqboliga duch keladi.
Ekspert doiralarida mojaroga barham berishning turli stsenariylari muhokama qilinmoqda. Koreya varianti demilitarizasiya zonasini yaratish bilan front chizig‘ini muzlatishni o‘z ichiga oladi. Bu Koreyaning qurolsizlantirilgan zonasiga o‘xshash kuchli harbiylashtirilgan chegarani yaratadi, bu erda keskinlik yuqoriligicha qolmoqda va vaqti-vaqti bilan to‘qnashuvlar doimiy tahdiddir.
Qayta birlashish orzusi saqlanib qoladi, lekin shu bilan birga Ukraina o‘zining xalqaro tan olingan chegaralari doirasida to‘liq suverenitetni tiklashga intiladi va Rossiya Ukrainaning qolgan hududlariga ishtaha bilan qarashda davom etadi va ukrainaliklarning irodasini ochiqdan-ochiq o‘chirishni xohlaydi. suverenitet, hozircha Lugansk, Donesk viloyatlari va Qrimdagi sotib olishlari bilan kifoyalanadi.
Finlyandiya stsenariysi yoki «Finlandiyalashtirish» mustaqillik va betaraflik kafolatlari evaziga ba’zi hududlardan voz kechishni o‘z ichiga oladi. Ukrainaga kelsak, bunday kelishuv Qrim va mamlakat sharqining bir qismini betaraflik va’dasi evaziga rasmiy ravishda Rossiyaga berishni o‘z ichiga olishi va shu tariqa Ukrainaning NATO yoki boshqa harbiy ittifoqlarga qo‘shilishiga to‘sqinlik qilishi mumkin.
Ukraina o‘z mustaqilligini saqlab qoladi, to‘g‘ridan-to‘g‘ri Rossiya hukmronligidan ozod bo‘ladi, lekin Moskva ta’siri ostida mavjud bo‘ladi. Bu Trampning qarashlariga mos keladigan ko‘rinadi va Ukrainada juda mashhur bo‘lmaydi. O‘z suvereniteti va G‘arb bilan yaqinlashish uchun yillar davom etgan kurashdan so‘ng, Rossiyaning hududiy yutuqlarini qabul qilish va NATO soyaboni yo‘qligi Ukraina hukumati va uning xalqi uchun achchiq dori bo‘ladi. Bu tinchlikka olib boradigan yo‘lni taklif qiladi, ammo Ukrainani zaif, zaif, nogiron va abadiy boshqa urush kutgan holda yashashga majbur qiladi, bu uning uzoq muddatli intilishlariga mos kelmaydi.
Nihoyat, nemis modeli kelajakda qayta birlashish istiqbollari bilan mamlakatni ikki qismga bo‘lishni o‘z ichiga oladi. Bu stsenariy Sovuq urush davridagi Germaniyadagi urushdan keyingi vaziyatga o‘xshash bo‘lar edi, u erda Ukraina har biri raqib jahon kuchlari bilan bog‘langan ikkita alohida sub’ektga bo‘lingan edi.
G‘arbiy Ukraina NATO va Yevropa Ittifoqiga qo‘shiladi, bu Zelenskiy uchun katta foyda bo‘lardi, biroq Sharqiy Ukrainaning bir qismi, jumladan Qrim hamda Donesk va Luganskning katta qismi Rossiya nazorati ostida qoladi. Bu amaldagi de-fakto bo‘linishni rasmiylashtirib, Yevropaning sharqiy qanotida yangi geosiyosiy voqelikni yuzaga keltiradi.
Demarkasiya chizig‘i Rossiya tomonidan anneksiya qilingan barcha hududlarni o‘z ichiga olmaydi, chunki Rossiya Federasiyasi Ukrainaning butun Lugansk va Donesk viloyatlarini nazorat qilmaydi. Shunday qilib, har bir tomon o‘ziga xos g‘alabaga da’vo qila oladi va butun o‘rnatish vaqtinchalik bo‘ladi.