Ўзбекистонда тамаки контрабандасига қарши кураш кучайтирилди

Мунтазам рейдлар ва шов-шувли ҳибсга олишларга қарамай, ноқонуний тамаки маҳсулотлари партиялари бозорга кириб келишда давом этмоқда.

Сўнгги ойларда Ўзбекистонда тамаки маҳсулотларининг ноқонуний савдосига қарши кураш сезиларли даражада фаоллашди. Контрабанда партияларининг қўлга олиниши ҳақидаги тезкор маълумотлар одатий ҳолга айланди ва деярли ҳар доим Милано каби номлар учрайди. Бу каби маркалар БААда, Жебел-Али эркин иқтисодий зонасида ишлаб чиқарилган бўлиб, уларнинг қадоқларида тиббий огоҳлантиришлар мавжуд эмас, бу эса Ўзбекистон Республикаси Техник регламенти талабларига тўғридан-тўғри зиддир.

Тошкент давлат иқтисодиёт университети томонидан сўнгги эълон қилинган маълумотларга кўра, 2025 йил август ҳолатига кўра, «кулранг» бозорнинг улуши мамлакат бўйича 11,6 фоизни ташкил этди. Тошкент шаҳрида бу кўрсаткич бир ойда 7 фоиздан 11,8 фоизга ошди. Фарғона водийсида вазият янада кескин – бу ерда ноқонуний савдонинг улуши 22,1 фоизга етган. Қашқадарё вилоятида кўрсаткич 12,6 фоизни, Қаршида эса 16,6 фоизни ташкил этган. Иқтисодий оқибатлар жиддий: биргина жорий йилнинг етти ойида бюджет йўқотишлари 286 млрд сўмга баҳоланмоқда, шундан 115 млрд сўми Фарғона водийсига тўғри келади.

Ҳуқуқ-тартибот идоралари мунтазам равишда шов-шувли ҳибсга олишлар ҳақида хабар берсаларда, кўча савдоси ўз ҳаётини давом эттирмоқда. Сўнгги ҳафталарда идоралар бутун мамлакат бўйлаб: Самарқанд ва Тошкент вилоятидан Фарғона водийсигача ўн минглаб қути мусодара қилингани ҳақида хабар берди. Биргина Наманган вилоятида умумий қиймати 215 млн сўмлик 11 мингдан ортиқ Милано ва Эссе Чанге қутилари ҳамда юзлаб электрон сигареталарни олиб киришга уриниш тўхтатилди. Бошқа ҳудудларда машиналар, омборлар ва ҳатто турар-жой биноларидан олиб қўйилган яна ўн минглаб қутилар бор.

Бироқ, кўча савдоси шуни кўрсатадики, кураш ҳозирча сабаблар билан эмас, оқибатлар билан давом этмоқда. Яқинда Тамакисоз ассоциацияси ўтказган тадқиқот шуни кўрсатдики, ноқонуний сигареталар истеъмолчиларни чалғитади. Қонунчиликка мувофиқ, сигареталар қадоғида смола ва никотиннинг ҳақиқий таркиби кўрсатилиши керак. Аммо Милано ва Орис каби ноқонуний брендларнинг энг машҳур қутиларида смола ва никотиннинг паст кўрсаткичлари кўрсатилган. Ҳақиқатда эса бу моддалар миқдори 1,5-3 баробар кўп эканлиги аниқланди. Харидор ёлғон маълумотларга асосланиб, енгилроқ ва «хавфсиз» маҳсулотни танлаяпман деб ўйлайди, аслида эса токсинларнинг қўшимча дозасини олади. Мисол учун, Милано Лондон қадоғида 1 мг смола ва 0,1 мг никотин борлиги айтилган, лаборатория таҳлиллари эса мос равишда 3,1 мг ва 0,2 мг ни кўрсатган. Орис Фусион Минт учун фарқ янада сезиларли: эълон қилинган 4 мг смола ва 0,3 мг никотин 6,6 мг ва 0,61 мг га айланди.

Бугунги кунда куч тузилмалари кураш жиддий кетаётганини кўрсатмоқда: мунтазам рейдлар, жиноий ишлар, мусодаралар. Аммо ҳозирча кўчалар ва бозорларда контрабанда сигаретларини бемалол сотиб олиш мумкин. Бу ҳолат нафақат партияларни муомаладан чиқариш бўйича ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ишини, балки янада чуқурроқ, тизимли ечимларни ҳам талаб қилади. Мамлакатга маҳсулот олиб кириш йўлларини тўсиш, бозорлар ва кўчаларни қонун талабларига жавоб бермайдиган маҳсулотлардан тозалаш учун барча ваколатли органларнинг максимал даражада мувофиқлаштирилган иштироки зарур.