Факт текшируви: Трамп ва унинг тарафдорларининг Гренландия ҳақидаги ёлғон даъволари фош бўлиб қолди

Доналд Трампнинг Гренландияни ўз назоратига олиш режалари устунлик қилган сайловлардан сўнг, Данияга қарашли ҳудуд ҳамон бу можаро ҳақидаги ёлғон маълумотларга қарши курашмоқда. DW сўнгги нотўғри баёнотларнинг баъзиларини текшириб чиқди.

Гренландиядаги мухолифатдаги Демократлар партияси сешанба куни бўлиб ўтган умумий сайловларда кутилмаганда ғалаба қозонди. Овоз беришда АҚШ президенти Доналд Трампнинг Даниянинг ярим мустақил ҳудудини қўлга киритиш мақсади асосий мавзу бўлди.

Гренландиянинг эҳтимолий янги бош вазири Енс-Фредерик Нилсен Трампнинг ҳудудни ўзига қўшиб олиш ҳақидаги такрорий даъволарига қарши чиқди. "Биз америкалик бўлишни хоҳламаймиз. Йўқ, биз даниялик ҳам бўлишни истамаймиз. Биз гренландиялик бўлишни ва келажакда ўз мустақиллигимизга эришишни хоҳлаймиз," деди Нилсен.

Бироқ, Трамп ва унинг тарафдорлари АҚШ ва Гренландия ўртасидаги ҳозирги сиёсий вазият ҳақида ёлғон маълумотларни тарқатишда давом этмоқда. DW Fact Check яқинда тарқалган иккита даъвони текшириб кўрди.

АҚШнинг Гренландияда нечта ҳарбий базаси бор?

Даъво: "Бизнинг Гренландияда аллақачон бир нечта базаларимиз бор," деди Трамп пайшанба куни Оқ уйда НАТО бош котиби Марк Рутте билан музокаралар пайтида. У, шунингдек, АҚШга миллий хавфсизлик учун Гренландия кераклигини таъкидлади.

DW факт текшируви: Бу ёлғон

Америка Қўшма Штатлари Гренландияда фақат битта фаолият юритаётган ҳарбий базага эга: Гренландиянинг шимоли-ғарбий қирғоғида жойлашган Pituffik космик базаси (илгари Thule ҳаво базаси деб номланган). Бу база 1951 йилда очилган ва 2020 йилдан бери АҚШ Космик кучлари бошқаруви остида фаолият юритмоқда. У ҳозирги кунда Дания Қироллиги ва АҚШ ўртасидаги ўзаро мудофаага оид келишувлар асосида мавжуд.

Ташқи алоқалар бўйича мустақил таҳлил маркази Кенгашининг маълумотларига кўра, "Питуффикда икки юзга яқин фаол хизматдаги ҳарбий ходимлар, шунингдек, ракетага қарши мудофаа ва космик кузатув ускуналари жойлашган. Бу ерда, хусусан, Россиядан учирилган қитъалараро баллистик ракеталарни эрта аниқлаш ва огоҳлантириш имконини берувчи радар тизими мавжуд."

Трамп Гренландияни олишни истаётганини бир неча бор таъкидлаган, чунки бу Америка Қўшма Штатлари учун стратегик аҳамиятга эга. Мазкур ҳудуд Европа ва Шимолий Америка оралиғида жойлашган бўлиб, Арктика ва Шимолий Атлантика океанларига яқинлиги туфайли қимматлидир.

Хавфсизлик масалаларидан ташқари, иқтисодий омиллар ҳам АҚШнинг Гренландияга бўлган қизиқишини кучайтириши мумкин. Оролда, айниқса унинг жанубий қисмларида нефть, газ, олтин, уран ва рух каби қимматбаҳо конлар мавжудлиги тахмин қилинмоқда. Иқлим ўзгариши Гренландиянинг экологик манзарасини ўзгартирар экан, бу ресурсларни қазиб олиш осонлашиши ва оролнинг геосиёсий аҳамиятини янада ошириши мумкин.

Гренландия сайловларида АҚШ тарафдори бўлган партия ғалаба қозондими?

Даъво: "АҚШ ва Трамп тарафдори бўлган сиёсий партия кеча кечқурун Гренландия сайловларида ғалаба қозонди. Гренландия халқи Европа мустамлакачилиги ҳукмронлигини тугатиб, Америка билан келажак қурмоқчи," дея Х'да 277 мингдан ортиқ марта кўрилган хабар тарқалди.

DW факт текшируви: Бу ёлғон

Бу даъво ҳақиқатга тўғри келмайди. Сешанба куни бўлиб ўтган парламент сайловларида ғалаба қозонган Гренландиянинг мухолифатдаги Демокраатит партияси Даниядан мустақилликка секин ёндашувни қўллаб-қувватлайди, аммо АҚШ назоратини ёқламайди. У 29,9% овоз олди ва ҳудуднинг сиёсий ва иқтисодий жиҳатдан кўпроқ ривожлангандан сўнг Гренландия мустақиллигига эришишни мақсад қилган.

Партияларнинг ҳеч бири парламентдаги 31 ўриннинг кўпчилигини қўлга киритмагани сабабли, яқин кунларда коалиция тузиш бўйича музокаралар ўтказилади. Гренландиядаги сайловларнинг расмий натижалари сайлов органлари томонидан тасдиқланиши учун бир неча ҳафта вақт керак бўлади.

Сўнгги ижтимоий сўровлар натижаларига кўра, Гренландия аҳолисининг атиги 6 фоизи ўз оролининг АҚШ таркибига киришини хоҳлайди; 85 фоизи эса бу фикрга қарши чиқмоқда.