Zelenskiy yadro qurolidan voz kechishni «ahmoqlik va mas’uliyatsizlik» deb atadi

Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy 1994 yilda Ukrainaning yadro qurolidan voz kechish qarorini «ahmoqlik va mas’uliyatsizlik» deb atadi. Bunday bayonotni u italyancha Il Foglio nashriga bergan intervyusida aytdi.

Ukraina rahbari Kiyev NATOga a’zo bo‘lish kabi yanada jiddiy xavfsizlik kafolatlarini talab qilishi kerak edi, deb ta’kidladi.

1994 yilda Ukraina Budapesht memorandumini imzoladi va uchinchi dunyodagi eng katta yadro arsenalidan voz kechdi, buning evaziga AQSH, Rossiya va Buyuk Britaniyadan xavfsizlik kafolatlarini oldi. Zelenskiy yirik davlatlarning ta’sirini tanqid qilib, shunday dedi: «Masala faqat voz kechishda emas — "yo‘q" deyishni ham bilish kerak.»

Uning so‘zlariga ko‘ra, Kiyev xavfsizlik kafolatlarini talab qilishi kerak edi, bu kafolatlar har qanday agressorni to‘xtata olishiga ishonch hosil qilishi kerak edi.

Oktabr oyida Zelenskiy Ukraina uchun yagona samarali xavfsizlik kafolati NATOga a’zo bo‘lish ekanligini aytdi. Agar mamlakatni alyansga qabul qilmasalar, Ukraina o‘zining yadro qurolini ishlab chiqishga majbur bo‘ladi. Mutaxassislar hisob-kitoblariga ko‘ra, bu ukrainaliklar uchun ikki-uch oy davomida amalga oshirilishi mumkin, chunki ularning yadro sohasidagi tajribasi va ilmiy bazasi mavjud.

Kiyev muntazam ravishda Rossiyani Budapesht memorandumini buzishda ayblaydi, Krimni anneksiya qilishni va davom etayotgan agressiyani ko‘rsatib. Moskva esa kelishuvni buzishda NATOning kengayishi uchun mas’uliyatni yuklaydi.

Kreml Ukraina uchun yadro quroliga ega bo‘lmaslikni talab qilmoqda. Rossiya prezidenti Vladimir Putin, Moskva Ukraina hududida yadro qurolining paydo bo‘lishini «oldini olish uchun barcha zarur choralarni ko‘rishi»ni ogohlantirdi. Neytral status va NATOga a’zo bo‘lishdan voz kechish — Putin tomonidan tinchlik muzokaralarini boshlash uchun asosiy shartlar.

Rossiya hukumati esa Budapesht memorandumining va Ukrainaning yadro qurolidan voz kechishining Ukraina uchun salbiy oqibatlarga olib kelganini tan oladi. Rossiya Xavfsizlik Kengashi raisining o‘rinbosari Dmitriy Medvedev Ukraina yadro qurolidan voz kechganidan afsusda ekanini va «quvnoq tarzda» uni Rossiyaga qarshi ishlatishni istashini ta’kidladi.