Bugun 14 noyabr, 2024 yil, payshanba

КИР

Yaqin Sharq portlash yoqasida. Moskva nima qiladi?

Yaqin Sharq portlash yoqasida. Moskva nima qiladi?

Yaqin Sharqdagi urush kengayib, mintaqadan tashqariga ham tarqalmoqda. Unda nafaqat qo‘shni Livan, Suriya va Eron, balki mojarodagi barcha tomonlarning ittifoqchilari ham ishtirok etmoqda. Qo‘shma Shtatlar an’anaga ko‘ra, Isroil tomonida bo‘ladi; Har kuni vaziyat qiziydi va to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘qnashuvga olib keladi.

1 oktyabr kuni Tehron Isroil shaharlariga 200 ga yaqin raketa uchirdi. Ularning deyarli barchasi otib tashlangan, ba’zi binolar shikastlangan, ammo yomon emas. Eron o‘z harakatlarini Hizbulloh va XAMAS yetakchilarining o‘limiga «tabiiy» va «teng» munosabat sifatida izohladi.

Hozir Isroil o‘z javobini o‘ylayapti. Va Tel-Avivning harakatlari unga qilingan hujumlar bilan mutanosib bo‘lishi juda kam uchraydi. G‘azo tarixi bir isroillik polisiyachining o‘ldirilishiga javoban hukumat falastinlik tinch aholi yashaydigan butun mahallalarni vayron qilishga tayyor ekani misollarini biladi. Bu safar OAV xabarlariga ko‘ra, Islom Respublikasining neft bazalari va yadroviy inshootlari Erondagi yahudiy davlatining nishoniga aylanishi mumkin.

Agar shunday bo‘ladigan bo‘lsa, Rossiya ham mojaroga qo‘shilishi mumkin. Eron Kremlning mintaqadagi asosiy ittifoqchilaridan biri. Tomonlarni nafaqat iqtisodiy loyihalar, balki harbiy-texnikaviy hamkorlik ham bog‘lab turibdi. Moskva Eronning shu nomdagi shahri yaqinida Busher atom elektr stansiyasini qurmoqda, shuningdek, mamlakatdagi yangi atom elektr stansiyasi loyihalariga qo‘shilishga tayyorlanmoqda.

Bundan tashqari, Kreml unga Fors ko‘rfazi mamlakatlariga chiqish imkonini beradigan Shimoliy-Janub transport koridorini rivojlantirishdan manfaatdor. Va bu, G‘arb sanksiyalari ostida, juda muhim bonus.

Rossiya Isroilning Damashqqa zarbalarini butunlay e’tiborsiz qoldira olmaydi. So‘nggi hujumda 7 kishi halok bo‘lgan. Suriyada Daish terror tashkilotiga qarshi harbiy operasiya o‘tkazish uchun yaratilgan Rossiya aviabazasi mavjud. Agar ilgari Isroil harbiylari Kremlni rejalashtirilgan hujumlar haqida ogohlantirgan bo‘lsa, endi bu har doim ham sodir bo‘lmaydi.

TRT Xitoy va Zamonaviy Osiyo instituti yetakchi tadqiqotchisi Vladimir Sotnikov bilan suhbatlashdi, agar Isroil snaryadlari tasodifan Rossiya nishonlariga tegsa va AQSh harbiylari Eronga kirsa nima bo‘lishi haqida:

Rossiya va Eron Islom Respublikasi o‘rtasidagi iqtisodiy hamkorlik energetika, jumladan, yadroviy, shuningdek, sanoatning turli sohalariga tegishli. Agar Isroil Eron yadro inshootlariga hujum qilsa, mahalliy atom elektr stansiyalarida ishlaydigan rossiyalik mutaxassislar xavfsizligiga tahdid soladi. Va u erda atom energetika bloklari qurilishi davom etmoqda.

Rossiya Eronning Chabahor portiga chiqish imkoniyatiga ega xalqaro transport koridori – «Shimol-Janub» infratuzilma loyihasini amalga oshirishda ham faol ishtirok etmoqda. Eron-Isroil urushi keng ko‘lamli bo‘lsa, albatta, bu loyiha kechiktiriladi. Iqtisodiy nuqtai nazardan, bu katta jarimalar va moliyaviy xarajatlar bilan tahdid qiladi.

— Urush bo‘lsa, mintaqa bilan nima bo‘ladi?

«Men bugun katta urush bo‘lishi mumkin deb o‘ylamayman.» Katta ehtimol bilan, biz faqat zarbalar almashinuvini kutishimiz kerak. Ammo agar mojaro boshqa o‘yinchilar ishtirokida keng ko‘lamli urushga aylansa, unda, albatta, butun mintaqa iqtisodiyoti zarar ko‘radi.

Chunki Eron nafaqat arab davlatlari, balki Yaqin Sharq mintaqasidagi davlatlar bilan ham aloqa o‘rnatgan. Va shunga ko‘ra, ta’minot zanjirlari va davlatlar o‘rtasidagi aloqa buziladi. Bularning barchasi jiddiy iqtisodiy inqirozga tahdid soladi.

- Rossiyadan qanday munosabat bildirishi mumkin?

— Hozir Moskva Eron va Isroil o‘rtasida katta mojaro bo‘lmasligi uchun barcha sa’y-harakatlarini amalga oshirmoqda. Men esa Rossiya Tehronni har qanday qurol bilan ta’minlashiga shubha qilaman. Bu mamlakat tashqi siyosati konsepsiyasiga mutlaqo mos kelmaydi. Davlatlar o‘rtasidagi do‘stlik va hamkorlik to‘g‘risidagi shartnomada tomonlardan biri har qanday harbiy mojaro yuzaga kelgan taqdirda o‘zaro yordam ko‘rsatishni nazarda tutmaydi.

Ammo boshqa choralar ham qo‘llanilishi mumkin. Masalan, Rossiya BMT Xavfsizlik Kengashida Eronga yordam berishi mumkin. Bu qandaydir iqtisodiy yordam ham bo‘lishi mumkin.

Ammo Moskvaning qurol bilan ta’minlashi yoki bu mojaroda bevosita ishtirok etishi mumkin emas. Kreml juda muvozanatli pozisiyani egallaydi va har ikki tomonni kelishmovchiliklarni tinch yo‘l bilan hal qilishga chaqiradi.

— Suriyadagi Rossiya aviabazasiga zarar yetkazilsa, javob bo‘ladimi?

- Nazarimda, bu ham bo‘lmaydi. Isroillik uchuvchilar Suriyadagi Rossiya bazalarining koordinatalarini juda yaxshi bilishadi. Bu qandaydir halokatli xato bo‘lgan taqdirdagina mumkin, ammo bu Isroil bilan munosabatlarning keskin yomonlashishiga olib kelmaydi.

- Agar Qo‘shma Shtatlar o‘z askarlarini Isroil tomonida jang qilish uchun yuborsa, Rossiya Federasiyasi janglarga qo‘shiladimi?

- Bu juda apokaliptik stsenariy. Biz hozir haqiqiy narsalar haqida gapiramiz. Amerikaliklar hech qanday sharoitda Eronga bostirib kirmaydi. Ular Isroil qo‘llari bilan Yaqin Sharqdagi Eron yoki Eronparast guruhlarga zarba berishlari mumkin, ammo bu hammasi.

Va agar biz faraziy ravishda bunday apokalipsis ehtimoli haqida gapiradigan bo‘lsak ham, Rossiya unda ishtirok etmaydi. Bo‘lishi mumkin emas. Ayniqsa, Ukraina bilan mojaro sharoitida.

- Uchinchi jahon urushi bo‘lmaydimi?

- Uchinchi jahon urushi bo‘lmaydi. Yon tomonlar to‘xtab turadigan qizil chiziqlar bo‘ladi. Aslida esa zarbalar almashinuvini kuzatamiz. Aslida, hech bir tomon jang qilishdan manfaatdor emas.

Kiritildi: 12:08 11.10.2024. O'qildi: 4917 marta. Fikrlar soni: 0 ta.
telegram channel

Bo'limga tegishli qiziqarli xabarlar

Eng ko'p o'qilgan yangilik

Fikr bildirish uchun qaydnomadan o'tishingiz so'raladi va telefon rakamni tasdiklash kerak buladi!