Yopiq eshiklar ortidagi to‘rt soatlik muzokaralar natijasida Vudsayddagi (AQSh) AQSh va Xitoy delegasiyalari Jo Bayden va Si Szinpin uchrashuvi mazmunidan xabardor bo‘ldi, deb xabar beradi Kazinform agentligi muxbiri Rustem Qojibayev.
Oq uydagi jurnalistlar puli tufayli tomonlar keng ko‘lamli masalalarni muhokama qilgani, ularning ba’zilari bo‘yicha o‘zaro anglashuvga erishilgani ma’lum bo‘ldi.
Ikki davlat delegasiyalari asosiy masalalardan biri – harbiy idoralar o‘rtasidagi aloqalarni qayta tiklash bo‘yicha kelishuvga erishdi. Bu mexanizm noto‘g‘ri hisob-kitoblar va qasddan bo‘lmagan harbiy to‘qnashuvlarning oldini olishi kerak. O‘zaro hamkorlik bo‘yicha amaliy qadamlarni amalga oshirish maqsadida AQSh va Xitoy harbiy tuzilmalari rahbarlarining uchrashuvlari rejalashtirilgan.
AQSh Vakillar palatasi spikeri Nensi Pelosining Tayvanga tashrifi ortidan 2022 yil avgustida Pekin aloqalarni uzganidan keyin ikki davlat aloqalarini tiklamoqda.
Tomonlar fentanil narkotik moddasining noqonuniy tarqatilishiga qarshi kurashish borasida ham mushtarak qarashlarga ega. Tomonlar har yili o‘n minglab amerikaliklarni o‘ldiradigan ushbu ta’minotni kamaytirish uchun fentanil prekursorlarini ishlab chiqaradigan aniq kompaniyalarga qaratilgan reja ustida ishlaydi.
Tomonlar, shuningdek, sun’iy intellekt va iqlim o‘zgarishi masalalari bo‘yicha birgalikda ishlashga kelishib oldilar.
Tayvan uchrashuv kun tartibidagi qiyin masala edi. Xitoy rahbarining ta’kidlashicha, Tayvan masalasi har doim AQSH-Xitoy munosabatlarida “eng muhim va nozik masala” bo‘lib kelgan. Si Szinpin AQShni Tayvanni qurollantirishni to‘xtatishga va “Xitoyning tinch yo‘l bilan birlashishini” qo‘llab-quvvatlashga chaqirdi.
O‘z navbatida Amerika tomoni Xitoydan 2024 yil yanvarida bo‘lib o‘tadigan ovoz berishdan oldin Tayvandagi saylov jarayoniga hurmat ko‘rsatishni so‘radi.
Jo Bayden Si Szinpinni mojaroning kengayishiga qarshi ogohlantirish uchun Xitoyning Eronga nisbatan ta’siridan foydalanishga chaqirdi.
Prezident Jo Bayden, shuningdek, Xitoyning hibsga olingan AQSh fuqarolariga nisbatan harakatlari, inson huquqlari va “Janubiy Xitoy dengizidagi huquq-tartibot harakatlari” yuzasidan xavotir bildirdi.
Xitoy yetakchisi Si Szinpin Qo‘shma Shtatlarni “Xitoyga bosim o‘tkazish yoki tiyib turishni rejalashtirmaslikka” chaqirdi.
- Xitoyning Qo‘shma Shtatlardan o‘zib ketish yoki ag‘darish rejasi yo‘q va Qo‘shma Shtatlar Xitoyga bosim o‘tkazish yoki tiyib turishni rejalashtirmasligi kerak. Har ikki tomon bir-birining tamoyillari va yakuniy maqsadlarini tushunishi, muammo yaratmasligi yoki qo‘zg‘atmasligi yoxud chegaralarni kesib o‘tmasligi, (o‘rniga) ko‘proq muloqot va muhokamaga kirishishi, kelishmovchilik va baxtsiz hodisalarni xotirjam qabul qilishi kerak, - dedi Si Szinpin.
Qayd etilishicha, AQSh prezidenti Jo Bayden va Xitoy rahbari Si Szinpinning Kaliforniyadagi muzokaralari “juda to‘g‘ridan-to‘g‘ri” bo‘lib, ikki yetakchi o‘rtasidagi ko‘proq muhokamalarni o‘z ichiga olgan.
Tomonlar o‘zaro hurmat, tinch-totuv yashash, muloqotni saqlab qolish va mojarolarning oldini olish zarurligini ta’kidladilar.
Atlantika Kengashining Yevroosiyo markazi ilmiy xodimi Mark Temniskining (Mark Temnycky) ta’kidlashicha, uchrashuv jahon global inflyasiya, global oziq-ovqat inqirozi va boshqa xalqaro muammolarga qarshi kurashish yo‘llarini izlashda davom etayotgan keskin tarixiy pallada bo‘lib o‘tdi. Ikki davlat o‘rtasidagi oldingi keskinliklarga qaramay, har ikki dunyo yetakchilari ikki yirik davlat o‘rtasidagi munosabatlarni yaxshilashga qat’iy qaror qildi. Shu bilan birga, ekspertning ta’kidlashicha, AQSh dunyodagi murakkab ziddiyatli vaziyatlarni hal qilishda Xitoyning ta’siriga muhtoj.
Si Szinpin uchrashuvda “Er sayyorasi ikki davlat muvaffaqiyat qozonishi uchun yetarli darajada katta” ekanligini ta’kidladi.
