"Kavkaz asirasi" filmini bilmagan, ko‘rmagan odam bo‘lmasa kerak. Ammo filmning yaratilish tarixidan, ayniqsa uning qora nuqtalaridan deyarli barchangiz xabardor emassiz. Bu nima haqida ekanligini bilmoqchimisiz? Maqolani oxirigacha o‘qing.
"Kavkaz asirasi" butun mamlakat bo‘ylab katta muvaffaqiyat qozondi. Tasavvur qiling: filmning premyerasi 1967 yil 1 aprelda bo‘lib o‘tgan va o‘sha yilning oxiriga kelib filmni 76 milliondan ortiq tomoshabin tomosha qilgan.
Bu o‘sha yillarda shaharlar aholisi unchalik ko‘p bo‘lmagan, televizor esa o‘tib bo‘lmaydigan narsa bo‘lgan sharoitda.
Agar siz "Kavkaz asirasi"ni tomosha qilgan bo‘lsangiz, ehtimol, siz filmning bosh qahramoni – sportchi, a’lochi talaba, komsomolchi va shunchaki Nina ismli go‘zal ayolni eslaysiz. Aynan u fitnaga ko‘ra 3 ta bosqinchi tomonidan o‘g‘irlangan. Maftunkor talabaning roli Natalya Varleyga tushdi.
Ehtimol, ko‘pchiligingiz u bosh rolga tanlanganidan beri allaqachon maqtarli aktyorlik tajribasiga ega bo‘lgan deb o‘ylarsiz. Ammo bu xato. Natalya hatto aktyorlik ma’lumotiga ham ega emasdi, lekin ko‘p yillar davomida u sirkda o‘ynagan.
Omad haqiqatan Varleyga kulib boqdi. Film rejissyori Gayday 50 ta fotosurat sinovini o‘tkazdi, lekin mos keladiganini topa olmadi. Natalya Kustinskaya ham, Larisa Golubkina ham, Anastasiya Vertinskaya ham maftunkor talaba-sportchi obrazi bilan hech qanday tarzda uyg‘unlashmagan.
Shu sababli, kutilmaganda Gayday o‘sha paytda Odessa kinostudiyasida suratga tushayotgan "sirk qizi" haqida esladi. Uning yorqin jonli qiyofasi rejissyorning boshiga tom ma’noda yopishib oldi.
Natalya Varley kastingga taklifnoma oldi va qiziqish uchun rozi bo‘lishga qaror qildi. Hech qanday tajribaga ega bo‘lmagan holda, u suratga olish guruhini chuqur hayratda qoldirdi. U bir guruh notanish odamlar oldida hech qanday ikkilanishsiz "echingandi".
SSSR vaqtlarini tasavvur qiling: qattiq senzura, jinsiy tarbiya, hatto ko‘chalarda qo‘l ushlashib yurishning iloji yo‘q edi, bu darhol izoh talab qilardi.
Endi tasavvur qiling: rejissyor Varleydan yechinishini so‘radi va u darhol uning iltimosini bajardi hamda xonada boshqa erkaklar borligidan umuman xijolat tortmadi. Qiz hali ham shunday erkinmidi?
Albatta, bu haqiqat emas. Natalyaning bu ishiga sirkdagi o‘tmishi ta’sir ko‘rsatdi, sirkda u kiyim qiz uchun oddiy kostyum edi.
Aktrisaning bu sifati, albatta, filmga muvaffaqiyatli ta’sir qildi, chunki yalang‘och ayol qiyofasi har doim e’tiborni tortadi. Va Gaydayning o‘zi buni shunday izohladi: "Brijit Bardo suzish kiyimidagi Faina Ranevskayadan ko‘ra ko‘proq iste’dodli ko‘rinadi".
Va haqiqatan ham, Leonid Gayday Natalya Varleyga biroz "buzuqroq" munosabatda edi, uning oilasida buni hamdardlik deb atash mumkin edi, garchi o‘sha paytda u allaqachon Nina Grebeshkova bilan turmush qurgandi.
Hammasi "Kavkaz asirasi" filmida Shurik rolini o‘ynagan Aleksandr Demyanenkoning tug‘ilgan kunini nishonlash paytida boshlandi.
Gayday bayramdan keyin Varleyga ixtiyoriy ravishda hamrohlik qildi va uni to‘g‘ridan-to‘g‘ri xonaga olib keldi. Mashhur rejissyor ketishga shoshilmadi va hatto aktrisa bilan birga ichkariga kirishga harakat qildi, biroq u muloyimlik bilan undan koridorda qolishini iltimos qildi. Qiz rad etishiga qaramay, Gayday uni o‘pmoqchi bo‘ldi, lekin qiz uni itarib yubordi.
Shu bilan birga, Gaydayning rafiqasi ularning oldiga chiqdi va Natalya shu qadar sarosimaga tushdiki, ular faqat ishni muhokama qilishayotganini aytdi. Shundan so‘ng voqea butunlay kutilmagan tus oldi. Ertasi kuni “Kavkaz asirasi” s’yomkasi hech narsa bo‘lmagandek davom etdi.
Shunga qaramay, Leonid Gayday Natalya Varleyning uni rad etganini unutmadi, shuning uchun u tez orada unga filmdagi roliga ovoz bermasligini aytdi va buni hali tajribasiz ekanligi bilan izohladi. Filmda Ninaga Varleyning emas, balki Nadejda Rumyanseva ovoz bergan.
