Ramazon — cheksiz ne’matlar ato etuvchi va gunohlardan poklanish oyidir. Ramazon oyida Alloh taologa duolar ila iltijo qilish mo‘minning muhim ibodatlaridan biridir. Ramazon oyida Allohga yaqinlashtiradigan ibodatlarni qilganlar bandalarining gunohlarini Yaratgan albatta kechiradi.
Bu oyda eng afzal va eng samarali amallardan biri bu duo qilishdir. Shunday ekan, Ramazon oyida imkon qadar Alloh taologa duo qilish lozim.
Mo‘min duo qilganida boshqa foydalar bilan birga, o‘z duosi uchun katta ajr oladi, chunki muborak Ramazonda Alloh taolo ro‘za tutganlarning ibodatlarini rad etmaydi. Shuning uchun bu oyda har birimiz tez-tez duolar bilan Alloh taologa yuzlanishimiz kerak bo‘ladi.
Ramazon oyining istalgan vaqtida duo qilish mumkin va Alloh taolo ularni qabul qiladi. Biroq bu oyda ham shunday paytlar borki, bu vaqtda ibodatlar bilan Yaratganga murojaat qilinganda duolar qabul bo‘lish ehtimoli ancha ortadi:
1. Og‘iz yopiq vaqtda
Duo kechayu kunduz o‘qilishi kerak, zero, butun Ramazon oyi aynan duo oyidir. Biroq, Alloh taolo uchun ro‘za tutganlarning duosi qabul bo‘ladi, chunki ro‘za duosi rad etilmaydi.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar:
“Uch kishining duosi qaytarilmaydi: ro‘zadorning iftor qilguniga qadar qilgan duosi, adolatli hukmdorning duosi va mazlumning duosi”. (Imom Ahmad, 8043; Ibn Moja, 1752; Termiziy, 3598; Ibn Hibbon, 3428).
Imom Navaviy bu haqda o‘zining “Al-Majmu’ Sharhul Muhazzab” kitobida shunday yozadi:
“Ro‘zador ro‘za tutgan vaqtida duo qilishi, oxirat va dunyoning muhim ishlarini Alloh taolodan so‘rashi tavsiya etiladi. Hatto o‘zidan tashqari barcha yaxshi ko‘rgan kishilari va barcha musulmonlar ehtiyoji uchun ham so‘rashi mumkin. Darhaqiqat, Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Rasullulloh sollallohu alayhi vasallam:
“Uch kishining duosi qaytarilmaydi: ro‘za tutganning duosi, toki u ro‘zasini buzmagunicha...», dedilar. Bu hadisni Termiziy va Ibn Moja rivoyat qilgan va Termiziy uni hasan hadis, degan.
Hadisdan anglashiladiki, ro‘zador kunning boshidan oxirigacha duo qilishi maqsadga muvofiq, chunki odam shu vaqt davomida (kunduzi butun kun davomida) ro‘za tutgan hisoblanadi.
2. Tong otgunga qadar
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar:
«Robbimiz tabaroka va taolo har kecha tunning oxirgi uchdan biri qolganda bu dunyo osmoniga tushadi. So‘ngra: "Kim Menga duo qiladi, Men uni ijobat qilsam? Kim Mendan so‘raydi, Men unga so‘raganini bersam? Kim Menga istig‘for aytadi, Men uning gunohlarini kechirsam», deydi». (Buxoriy, 7494; Muslim, 758).
Bu hadisning faqat Muslim tomonidan berilgan shaklida:
"... va bu tong otguncha davom etadi", deyilgan.
3. Iftorlik vaqti
Abdulloh ibn Amr ibn Al-Os roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning shunday deganlarini eshitdim:
“Albatta shunday duo borki, agar ro‘zador iftor paytida u bilan Allohga tavba qilsa, rad etilmaydi”. Bu hadisni Abdulloh ibn Amrdan rivoyat qilgan Ibn Abu Mulayka Abdullohning iftorlik paytida shunday deganini eshitganligini qo‘shimcha qiladi:
«Allohim, men Sendan hamma narsani qamrab olgan rahmating ila meni mag‘firat qilishingni so‘rayman». (Ibn Moja, 1753; Ibn as-Sunniy, “Amal al-yavmi va al-layla”, 481)
Iftor chog‘ida mo‘min och, tashna va ojiz bo‘lib, o‘zining naqadar ojizligini anglab yetadi va qalbida tavoze’ bilan qilgan duosi qabul bo‘lishi ehtimoli ko‘proq.
4. Qadr kechasida
Har qanday ibodat kabi, bu kechada Alloh taologa duolar bilan murojaat qilish ming oy duo qilish bilan barobardir. Bunday duoning kuchini tasavvur qilib ko‘ring! Bu muborak kechada farishtalar yerga tushib, mo‘minlarni o‘rab oladilar va ularning har bir namozidan keyin «amin»ni takrorlaydilar.
Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi:
«Ey Allohning Rasuli! Ayting-chi, agar Laylatul qadr kechasi qaysi kecha ekanini bilsam, unda nima deyman?» dedim.
«Allohim! Albatta Sen afv qiluvchi va karamlisan. Afvni yaxshi ko‘rasan. Bas, meni afv qilgin», degin», dedilar». (Imom Ahmad, 35497; Ibn Moja, 3850; Termiziy, 3513; An-Nasoiy, “Amal al-yavmi va al-layla”, 876).
5. Qur’on o‘qishni tugatgandan keyin
Ramazon — Qur’on oyidir. Solih salaflar bu oyda Qur’on o‘qishga urg‘u berib, boshqa vaqtlarga qaraganda bu ibodatga ko‘proq e’tibor qaratganlar.
Shuning uchun Ramazon oyida imkon qadar tez-tez Qur’on o‘qishimiz tavsiya etiladi va Qur’on o‘qish (xatm) oxirida biz Alloh taologa o‘zimiz va oilamiz, qarindoshlarimiz va do‘stlarimiz uchun barcha yaxshiliklarni tilab duolar bilan murojaat qilishimiz mumkin.
Sobit roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Anas ibn Molik roziyallohu anhu Qur’on o‘qishni tugatmoqchi bo‘lganlarida, oila a’zolarini yig‘ib, ular uchun duo qildilar». (Tabaroniy, «Al-Mu’jam al-kabir», 674; Ad-Dorimiy, 3517).
Ayni damda mo‘minning duosi bilan Alloh taoloning rahmati o‘rtasida hech qanday to‘siq yo‘q. Irboz ibn Sariya roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar:
«Qur’onni to‘liq o‘qigan (xatm qilgan)ning duosi qabul bo‘ladi». (Tabaroniy, “Mujm al-kabir”, 647).
Ramazon oyida Allohga taologa ibodat qilishda mo‘min kishi jiddu jahd qilishi, ko‘proq duo qilib, siz eng muhim narsalarni so‘rashi lozim. Albatta so‘ralgan narsalarning barchasi oxiratimiz uchun foydali amallar bo‘lishi lozim.
