Netanyaxu koalisiyasi qulash yoqasida

Isroilda siyosiy inqiroz avj olmoqda: Birlashgan Tavrot yahudiylik ultra-pravoslav alyansi rahbarlari yuqori martabali ravvinlar bosimi ostida Bosh vazir Benyamin Netanyaxuning hukmron koalisiyasini tark etishga tayyorlanmoqda . Sababi yeshiva talabalarini harbiy xizmatdan ozod qiluvchi qonunni qabul qilishda oldinga siljish yo‘q, deb yozadi The Jerusalem Post.

Haredi yetakchi ravvini Moshe Hillel Xirsh chorshanba kuni hukumatning aksariyat ultra-pravoslav erkaklarni harbiy xizmatdan ozod qiladigan qonunni qabul qilmagani sababli alyans fraksiyalaridan biriga “yaqin kelajakda” koalisiyadan chiqishni “ehtimol” berishini aytdi.

Xabarlarga ko‘ra, Birlashgan Tavrot yahudiyligining ikki fraksiyasidan biri Degel XaTorah, Agudas Yisrayel partiyasi bilan birgalikda Knessetni tarqatib yuborish to‘g‘risidagi qonun loyihasini ilgari surmoqda, bu esa muddatidan oldin saylovlarga olib kelishi mumkin. Tashqi ishlar va mudofaa qo‘mitasi raisi Yuliy Edelshteyn bilan uchrashuvdan so‘ng pravoslav yetakchilari loyiha masalasida hech qanday taraqqiyot yo‘q degan xulosaga kelishdi.

Ilgari diniy partiyalar qonunni Shavuot bayrami oldidan (2-iyun) qabul qilishni talab qilib, muvaffaqiyasizlikka uchragan taqdirda hukumatni beqarorlashtirish bilan tahdid qilgan edi.

Birlashgan Tavrot yahudiyligining ettita o‘rni unga Knessetdagi 120 o‘rindan 68 tasini o‘z-o‘zidan egallab turgan koalisiyani ag‘darishiga to‘sqinlik qiladi. Buning uchun vaziyatni oshkora izohlamagan pravoslav Shas partiyasining yordami kerak bo‘ladi. Ammo keskinlik kuchayib bormoqda: armiyaning diniy yahudiylarni harbiy xizmatga chaqirishni ko‘paytirish rejalari Haredimlar va Netanyaxu o‘rtasidagi ziddiyatni kuchaytirmoqda.

Muxolifat yetakchisi Yair Lapid vaziyatni izohlar ekan, Netanyaxu ozod qilish qonuni loyihasi qabul qilinmasligini tushunib, jarayonni ataylab kechiktirayotganini aytdi. Muxolifat partiyalari hukumatning qulashini tezlashtirishi mumkin bo‘lgan Knessetni tarqatib yuborish to‘g‘risidagi qonun loyihasini kiritish niyatini allaqachon e’lon qilgan.

Inqiroz koalisiya ichidagi ichki bo‘linishlar tufayli yanada kuchaymoqda, o‘ta pravoslavlar Isroilning Falastin hududlarida sezilarli yo‘qotishlari va 450 ming zahiradagi askarlarni chaqirishni rejalashtirayotgan bir paytda o‘z talablarini talab qilmoqda.

Pravoslav yahudiylar (Haredi) Isroil aholisining taxminan 13% ni tashkil qiladi, bu ularni muhim demografik va siyosiy kuchga aylantiradi. Ular asosan ixcham jamoalarda yashaydilar, ko‘pincha davlatning dunyoviy normalariga zid keladigan yahudiy qonunlariga rioya qilishadi. Ularning siyosatga ta’siri ularning yuqori tug‘ilish darajasi va birlashishi bilan kuchayadi.

Tarixiy ma’lumotlar: 1948 yilda Devid Ben-Gurion ilgari sionistik tuzilmalarni tan olmagan ultra-pravoslavlar rahbarlari bilan yeshiva talabalarini harbiy xizmatdan ozod qilish va haredimlarning dunyoviy qonunlarga zid bo‘lgan diniy qonunlarga muvofiq yashash huquqi to‘g‘risida kelishuvga erishdi. Buning evaziga ular Isroil davlatini yaratishni qo‘llab-quvvatladilar.