Shu hafta Rossiyaning gaz giganti Gazprom Ozarbayjonning SOCAR davlat neft kompaniyasi bilan strategik hamkorlikni kengaytirish bo‘yicha kelishuvga erishganini e’lon qildi. Bu bayonot Rossiya prezidenti Vladimir Putinning Ozarbayjonga tashrifi fonida aytildi va bu voqeaga qo‘shimcha siyosiy ahamiyat berdi.
«Gazprom» rahbari Aleksey Millerning bayonotiga ko‘ra, hamkorlik «Shimol-Janub» loyihasi ustida ishlash va 2024 yil sentyabr oyida kompaniyalar o‘rtasida keng qamrovli ilmiy-texnik hamkorlik dasturini imzolashni o‘z ichiga oladi.
SOCAR va «Gazprom» o‘rtasidagi hamkorlik haqidagi xabar Ukraina ommaviy axborot vositalari, ijtimoiy tarmoq foydalanuvchilari va jamoat arboblarida keskin reaksiyaga sabab bo‘ldi. Ular Ukraina bozorida sezilarli o‘ringa ega bo‘lgan Ozarbayjon kompaniyasining harakatlaridan norozilik bildirishgan.
Bir qator ukrainalik ishbilarmonlar va jamoat arboblari SOCARni Ukrainada boykot qilishga chaqirishdi. Masalan, «Prime» kompaniyalar guruhi asoschisi Dmitriy Leushkin shunday dedi: «Ular [Ozarbayjonliklar] bizga buni qilishlari juda yoqimsiz. Ammo biz ularning BRIKSga kirishiga javob berishimiz kerak. Ular uchun bozorimiz juda mazali, bu yerda ularning aktivlari yetarli», — dedi u.
Moskva viloyati Bosh razvedka boshqarmasi maxsus bo‘linmalari qo‘mondoni Konstantin Nemichev ham o‘ta keskin bayonot bilan chiqdi: «SOCARdan kelayotgan har bir litr yoqilg‘i armiyamiz tomon o‘qdir. SOCARni boykot qiling!»
Sergey Kuyunning Liga.net nashrida qayd etishicha, Ozarbayjon uzoq vaqtdan beri ko‘plab kichik loyihalarni amalga oshirib, o‘zini Ukrainaning do‘sti sifatida ko‘rsatib kelmoqda. Biroq, mamlakat Rossiya bilan ziddiyatda Ukrainaga to‘g‘ridan-to‘g‘ri harbiy yordam berishdan o‘zini tiydi.
Ijtimoiy tarmoqning ko‘plab ukrainalik foydalanuvchilari o‘z noroziliklarini bildirishdi, ba’zilari hatto behayo so‘zlarga ham murojaat qilishdi. Masalan, VIII chaqiriq Ukraina xalq deputati Igor Lapin shunday deb yozgan edi: « Ukrainada yoqilg‘i quyish shoxobchalari tarmog‘iga ega bo‘lgan Ozarbayjonning SOCAR kompaniyasi terrorizm homiylari ro‘yxatiga qo‘shildi».
Biroq, hamma ukrainaliklar ham ozarbayjon kompaniyasiga nisbatan o‘z vatandoshlarining radikal pozisiyasini baham ko‘rishmadi. Ayrim tahlilchilar vaziyatni yanada muvozanatli baholashga chaqirmoqda.
Ukraina kelajak institutining iqtisodiy dasturlari asoschisi va direktori Anatoliy Amelin NV nashri uchun maqolasida vaziyatning murakkabligini ta’kidlab, dilemmaga ishora qildi:
1. Bir tomondan, «Gazprom» Ukrainaga qarshi tajovuzni moliyalashtiradigan Rossiya budjetiga daromadlarning 10 foizini beradi.
2. Boshqa tomondan, Ozarbayjon Ukrainaning strategik hamkori bo‘lib, gumanitar yordam ko‘rsatdi.
NV hisob-kitoblariga ko‘ra, Ozarbayjonning so‘nggi yillarda Ukrainaga ko‘rsatgan yordamining umumiy miqdori qariyb 80 million dollarni tashkil etgan bo‘lsa, mamlakatning Rossiya bilan biznes aloqalaridan oladigan foydasi har yili 1,4-1,8 milliard dollarga baholanmoqda.
Ozarbayjondagi reaksiya: hayrat va umidsizlik
Ozarbayjon ommaviy axborot vositalari Ukraina internetidagi kampaniyaga hayrat va umidsizlik bilan munosabat bildirishdi.
Ozarbayjonning ko‘plab nashrlari mamlakatning Ukrainaga ko‘rsatgan insonparvarlik yordamini, jumladan, Rossiyaning keng ko‘lamli bosqinining birinchi oylarida SOCAR yoqilg‘i quyish shoxobchalarida tez yordam mashinalari va Ukraina Davlat Favqulodda vaziyatlar xizmatiga bepul yoqilg‘i quyishini esga oldi.
1news.az nashri ikki tomonlama standartlar haqida savol berdi: “Ukrainaning Rossiya gazining Yevropaga tranziti davom etayotgani, shu kungacha maksimal darajada qolayotgani ikki tomonlama standartlar emasmi? Ukraina o‘sha «Gazprom»dan oladigan pul ikki tomonlama siyosat emasmi?”
Ozarbayjon ommaviy axborot vositalari, shuningdek, Armaniston tomonidan Ozarbayjon hududlari 30 yil davomida bosib olingani davomida Kiyev Yerevan bilan aloqalarini uzmagani va keskin bayonotlar bermaganini eslatdi.
