Dunyo bo‘ylab migrasiya tarixiy cho‘qqiga chiqdi

Iqtisodiy tengsizlik, mojarolar, iqlim inqirozi va majburiy ko‘chirishlar sababli dunyo zamonaviy tarixda eng yuqori migrasiya darajasiga erishdi.

Asosiy raqamlar va faktlar:

• 2020-yilda 281 million kishi yoki dunyo aholisining 3,6%i o‘z tug‘ilgan mamlakatidan tashqarida yashaydi; 169 millioni mehnat muhojirlari.

• Dunyo bo‘ylab 28 million bola migrant, 135 millioni ayol va 146 millioni erkak.

• 2023-yilda taxminan 8 500 kishi migrasiya paytida halok bo‘lgan yoki bedarak yo‘qolgan.

• Butun dunyo bo‘ylab 117,3 million kishi ichki ko‘chirilgan, shundan 67,8 millioni mamlakat ichida.

• 42,5 million kishi qochqin, 8,42 million kishi boshpana izlamoqda.

• 4,4 million kishi fuqaroligi yo‘q va asosiy huquqlardan cheklanmoqda.

Ekonomik ahamiyat:

• Mehnat muhojirlari tomonidan yuborilgan pul o‘tkazmalari 2000-yilda 128 milliard dollardan 2022-yilda 831 milliard dollarga o‘sdi.

• OECD mamlakatlariga 2024-yilda 6,2 million doimiy va 2,3 million vaqtinchalik ishchi migrant keldi.

• Mehnat bozorida migrantlarning ulushi 77%, bandlik 71%, ishsizlik 10%dan past.

Boshpana va xavfli migrasiya:

• 2024-yilda OECD mamlakatlarida 3 million yangi boshpana arizasi topshirildi — tarixiy rekord; asosiy kelib chiqish davlatlari: Venesuela, Kolumbiya, Suriya, Afg‘oniston va Hindiston.

• EIda noqonuniy chegara o‘tishlar 37%ga, AQShda chegara patruli intervensiyalari 48%ga kamaygan; Britaniyaga noqonuniy kirish urinmalari 19%ga ko‘paygan.

Siyosiy va siyosat tendensiyalari:

• Yuqori migrasiya oqimlariga duch kelgan ko‘plab mamlakatlar migrasiyani nazorat qilish uchun qat’iy siyosatlarni joriy qilgan.

• Qat’iylashtirilgan qoidalar orasida talaba vizalari, oila birlashtirish va gumanitar dasturlar bor, ayrimlari esa malakali ishchilarni jalb qilishda moslashuvchan siyosatdan foydalanmoqda.

Xulosa:
Dunyodagi zamonaviy migrasiya jarayonlari iqtisodiy, siyosiy va ekologik omillar bilan uzviy bog‘liq bo‘lib, global hamkorlik va adaptasiyani talab qilmoqda.