“Яшил тадбиркор” мақоми кимларга берилади ва улар қандай имтиёзларга эга бўлади?

2025 йил 1 сентябрьдан бошлаб тадбиркорлик субъектларига “Яшил тадбиркор” мақомини беришни назарда тутувчи платформани ишга тушириш таклиф қилинмоқда. Бу “Ўзбекистон–2030” стратегиясини “Атроф-муҳитни асраш ва “яшил иқтисодиёт” йилида амалга оширишга оид давлат дастури тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Президенти Фармони лойиҳасида келтириб ўтилган.

Кимларга берилади?

Лойиҳага кўра, кўкаламзорлаштиришга ҳисса қўшган, жумладан, корхонани “яшил белбоғ” билан ўраган, суғориш тизимларини ўрнатган, томчилатиш, ёмғирлатиш ва контейнерли (қопли) суғориш тизимини жорий қилган, энергия тежамкорлиги, жумладан, энергия тежовчи ускуналар ва технологияларни амалда қўллаган татбиқ этган тадбиркорларга “Яшил тадбиркор” мақоми берилади. Шунингдек, бундай тадбиркорлар корхонанинг атроф-муҳитга таъсирини камайтириши, жумладан, экологик ҳуқуқбузарлик содир этмаслиги, атмосферага ташламаларни онлайн мониторинг қилиш тизимидан фойдаланиши ва ишлаб чиқаришга циркуляр иқтисодиётни жорий қилиш (“7Р”) тамойилини татбиқ этиши лозим.

Қандай имтиёзлар тақдим этилади?

“Яшил тадбиркор” мақомини олган тадбиркорлик субъектлари “Шаффоф қурилиш” платформасида устуворликка эга бўлади. Шунингдек, муаян муддат давомида экологик текширувлардан озод этилади ва халқаро бозорларга чиқиш учун қўллаб-қувватланади. Қолаверса, тақдирлаш учун “Табиат ҳимоячиси” кўкрак нишонига тавсия этилади ва тадбиркорлик субъектларининг барқарорлик рейтинги доирасида қўшимча балл берилади.

Халқаро тажриба

Францияда яшил тадбиркорликни ривожлантиришда муҳим роль ўйнаган асосий восита “Яшил ўсишга ўтиш тўғрисида”ги Қонун ҳисобланади. Қонун доирасида қайта тикланадиган энергия, чиқиндиларни қайта ишлаш ва энергияни тежаш соҳаларида фаолият юритувчи стартаплар учун солиқ имтиёзлари ва субсидия ажратилади.

Шунингдек, BPI France платформаси орқали компанияларга яшил технологияларни ривожлантириш учун кредит ва грантлар тақдим этилади. Бундан ташқари, минтақавий ташаббуслар қайта тикланадиган энергия учун инфратузилма яратиш ва маҳаллий экологик лойиҳаларни ишга туширишга ёрдам беради.

Ташаббусларнинг муваффақиятли мисоллари қаторига электроника маҳсулотларини қайта сотиш ва қайта ишлаш бўйича платформа "Back Market" ҳамда углерод изини камайтириш мақсадида пиёдалар ва велосипед ҳаракати мониторинг тизимларини ишлаб чиқувчи "Eco-Cоmpteur" киради.

Қандай фойдали томонлари бор?

“Яшил тадбиркор” платформасининг ишга туширилиши Ўзбекистон Республикасининг “яшил” иқтисодиётга ўтиш стратегияси доирасида "яшил” ва инклюзив иқтисодий ўсишни таъминлаш борасида амалга оширилаётган чора-тадбирлар самарадорлигини оширади. Шунингдек, қайта тикланувчи энергия манбаларидан фойдаланиш ҳамда иқтисодиётнинг барча тармоқларида ресурсларни тежашни янада кенгайтиришга ёрдам беради.