Яқинда бир гуруҳ ўзбек фаоллари Швейцария ҳукуматидан Гулнора Каримованинг ноқонуний равишда қўлга киритилган активларини Ўзбекистонга қайтариш жараёнида шаффофликни талаб қилишди.
Дунёнинг турли мамлакатларида яшовчи 9 фаол томонидан имзоланган мурожаат 9 июль куни Uzbekforum.org веб-сайтида эълон қилинди.
Мурожаат муаллифлари 2020 йил 11 сентябрда икки мамлакат ҳукуматлари ўртасида имзоланган ўзаро англашув меморандумининг келажаги тақдиридан хавотир билдирди.
Ўзбекистонлик фаоллар таъкидлашларича, Швейцария ҳукумати 2017 йилда активларни тиклаш бўйича глобал форумнинг (GFAR) энг фаол иштирокчиларидан бири бўлиб, унда мамлакатлар ўғирланган активларни тиклаш ва қабул қилишда амал қилишлари керак бўлган ўнта принципни қабул қилдилар.
Aсосий принципларга активларни тиклашда шаффофлик ва ҳисобдорлик киради; олувчи мамлакатнинг қайтариб олинган активлардан коррупциявий хатти-ҳаракатлар таъсирида бўлган аҳолиси манфаати учун фойдаланиши мажбурияти; мусодара қилинган даромадлардан коррупцияга қарши кураш, коррупцияни қоплаш ва ривожланиш мақсадларига оид UNCAC тамойилларига риоя қилиш учун фойдаланиш; активларни тиклаш жараёнига фуқаролик жамияти ташкилотларини жалб қилиш.
Бироқ, мурожаат муаллифларининг фикрига кўра, иккала томон ҳам имзоланган ҳужжатнинг бажарилишида шаффофликни таъминлашга шошилмаяпти.
11 сентябрь куни Швейцария ҳукумати Ўзбекистон билан шартнома имзолаганини, шу шартномага биноан 2012 йилдан буён Ўзбекистоннинг собиқ президентининг қизи Гулнора Каримованинг Швейцария банк ҳисоб рақамларида сақланиб келаётган 131 миллион долларни расмий Тошкентга қайтаришини маълум қилди.
Шунингдек, Гулнора Каримовага қарши давом этаётган жиноий ишда қиймати 650 миллион Швейцария франкидан (715 миллион доллар) ошган активлар ҳанузгача музлатилгани ҳақида хабар берилганди. Қайд етилишича, агар қайтариб берилса, ушбу маблағлар қайтариб беришнинг бир хил шартларига бўйсунади.
Aввалроқ, Ўзбекистон расмийлари Швейцария, AҚШ, Франция, Россия Федерацияси ва бошқа мамлакатларнинг ваколатли органлари билан Гулнора Каримованинг қиймати 1,3 миллиард доллардан ортиқ бўлган мол-мулкини олиб қўйиш бўйича ҳамкорлик қилаётгани ҳақида хабар берганди.
Ўтган май ойида Франция Каримованинг 10 миллион долларлик активларини Ўзбекистонга қайтариб берди. Ушбу маблағлар Ўзбекистон давлат бюджетига ўтказилиб, умумий тартибда фойдаланилганлиги ҳақида хабар берилганди.
Фуқаролик жамияти фаолларининг Швейцария расмийларига қилган мурожаатлари 49 ёшини Тошкент яқинидаги аёллар колониясида нишонлаган Гулнора Каримованинг туғилган кунига тўғри келди.
Отасининг вориси деб ҳисобланган Гулнора Каримова мамлакат раҳбари сифатида Ислом Каримов вафотидан кўп ўтмай солиқларни тўлашдан бўйин товлаш, давлат мулкини ўзлаштириш, талон-торож қилиш ва оффшор компанияларнинг ҳужжатларини йўқ қилишда айбланиб, 10 йиллик қамоқ жазосига ҳукм қилинди. Ўзбекистонда Каримовага қарши ишлар Aмерика Қўшма Штатлари ва Европа Иттифоқининг бир қатор давлатлари уни пул ювиш ва пора олишда айблаганидан кейин очилган.
Биринчи ҳукмдан кейин Каримова бир муддат уй қамоғида яшаган, аммо 2019 йил март ойида у қамоққа олиш шартларини "ғаразли" тарзда бузганликда айбланиб, Тошкент вилоятидаги колонияга юборилган. Каримованинг ўзи ва унинг қизи ҳибсга олиш шартларини бузмаганлигини даъво қилишди. Кўп ўтмай, унга қарши иккинчи жиноят иши қўзғатилди.
Учинчи жиноий иш бўйича Каримова 13 йил тўрт ойлик қамоқ жазосига ҳукм қилинди. У ва бошқа бир неча киши "товламачилик, бюджет маблағларини ўзлаштириш ва жиноий ҳамжамият таркибида чет элларда жиноий даромадларни легаллаштириш билан боғлиқ жиноятларни содир этганликда" айбланган.
