Трамп Исроилнинг Эронга зарбасини тўхтатди

The New York Times газетасининг ёзишича, Исроил Эрон ядровий иншоотларига ҳужум қилишга тайёрланаётган эди, бироқ апрел ойида АҚШ президенти Доналд Трамп дипломатик мулоқот фойдасига операцияни қўллаб-қувватлашдан воз кечган.

Исроил режалари Эроннинг ядровий дастурини камида бир йилга секинлаштиришга қаратилган ҳаво ҳужумларини ўз ичига олган. Бироқ, деярли барча вариантлар АҚШнинг иштирокини талаб қилди - ҳам Эроннинг жавобидан ҳимоя қилиш, ҳам операциянинг ўзи муваффақиятли бўлишини таъминлаш учун.

Трампнинг қарори олдидан унинг жамоаси ичида узоқ давом этган ички муҳокамалар бўлиб ўтди. АҚШ Марказий қўмондонлиги раҳбари генерал Майкл Курилла ва Миллий хавфсизлик бўйича маслаҳатчи Майк Уолз Америка қўллаб-қувватлашининг мумкин бўлган форматларини муҳокама қилди.

Бироқ, Марказий разведка бошқармаси директори Тулси Габбард янги разведка баҳосини эълон қилиб, минтақада қурол-яроғнинг кўпайиши Эрон билан янада кенгроқ можарога олиб келиши мумкинлигини айтди. Бу позицияни Мудофаа вазири Пит Хегсет, вице-президент Ж.Д.Вэнс ва Оқ уй штаб бошлиғи Сюзи Уайлс қўллаб-қувватлади.

7 апрел куни Трамп Вашингтонда Исроил бош вазири Бинямин Нетаняху билан учрашди. Айнан ўша эрда у Исроил зарбасини қўллаб-қувватламаслик қарорини эълон қилди. Ўша куни у Эрон билан музокараларга тайёргарлик кўрилаётганини очиқ эълон қилди.

Нетаняху бунга жавобан “Эрон билан келишув барча ядровий иншоотлар йўқ қилинса ва Америка назорати остида жиҳозлар демонтаж қилинсагина ишлайди”, деди.

2015 йилда Эрон ўзининг ядровий дастурини ривожлантиришни чекловчи Қўшма кенг қамровли ҳаракатлар режасини (ЖCПОА) имзолади. 2018-йилда Доналд Трамп АҚШни келишувдан бир томонлама олиб чиқди. Шундан сўнг Теҳрон билан тўғридан-тўғри келишувга эришиб бўлмади.

8 апрел куни Трамп Эрон билан музокаралар бошланганини эълон қилди. Биринчи учрашув Уммонда воситачилик остида бўлиб ўтди. Америка томонидан президент маслаҳатчиси Стив Виткофф, Эрон томонидан эса ташқи ишлар вазири Аббос Арагчи иштирок этди. Иккала томон ҳам алоқани "ижобий ва конструктив" деб таърифлади. Музокараларнинг иккинчи раунди 19 апрел куни Римда бўлиб ўтиши режалаштирилган.

Ахиосга кўра, Эрон ядро дастури АҚШ келишувдан чиққанидан кейин ва Жо Байден маъмурияти даврида сезиларли даражада ривожланган. 2023-йил декабрида МАГАТЭ бойитилган уран ишлаб чиқариш ҳажми 60 фоизга ошгани ҳақида хабар берган эди. Қурол мақсадларида 90 фоизгача бойитиш талаб этилади, бироқ Эрон ядровий қурол ишлаб чиқаришга интилмаганини айтади.