АҚШ Мудофаа илғор тадқиқот лойиҳалари агентлиги (DARPA) синтетик биология ёрдамида модификацияланган инсон қизил қон таначаларини яратишга қаратилган Smart-Red Blood Cells (Smart-RBC) дастури ишга туширилганини эълон қилди.
Бу ҳақда Defence Blog ёзмоқда.
Дастурнинг мақсади физиологик сигналларни аниқлай оладиган, қарор қабул қиладиган ва уларга жавоб берадиган ўрнатилган биологик схемаларга эга қизил қон ҳужайраларини яратишдир. "Ақлли қизил қон таначалари" деб аталадиган бундай ҳужайралар физиологик жараёнларни тартибга солиш ва қон ивишини рағбатлантириш орқали оғир шароитларда ҳаётий функцияларни сақлаш ва жароҳатлар пайтида омон қолиш имкониятларини ошириш учун ишлатилиши режалаштирилган.
DARPA маълумотларига кўра, ҳужайралар учта асосий функцияга эга синтетик биологик схемаларни бирлаштиради: биомаркерларни аниқлаш, қарор қабул қилиш ва метаболик ёки физиологик ҳолатларга таъсир қилувчи молекулаларни чиқариш. Дастлабки тадқиқотлар жисмоний кўрсаткичларни сақлаш ва гемостазни кучайтиришга қаратилган. Келажакдаги потенциал ўзгаришлар терморегуляция, универсал қон мувофиқлиги ва юқори баландликларга мослашишни ўз ичига олади.
Дастур 36 ойга мўлжалланган ва 18 ойлик иккита босқичга бўлинган. Биринчи босқичда жамоалар илдиз ҳужайраларининг дифференциацияси пайтида синтетик схемаларни бирлаштириш ва уларнинг этук анукляцион қизил қон ҳужайраларида функцияларини сақлаб қолиш мақсадга мувофиқлигини исботлашлари керак. Иккинчи босқич тизимларни такомиллаштириш, уларнинг самарадорлигини синаб кўриш ва реал шароитларда намойиш ўтказишни ўз ичига олади.
Smart-RBC лойиҳаси амалга оширишнинг дастлабки босқичида, аммо у омон қолиш, чидамлилик ва қийин ва хавфли шароитларга мослашиш қобилиятини яхшилашга қаратилган мудофаа воситаси сифатида синтетик биология учун Пентагон томонидан кўпайган маблағни кўрсатмоқда.