Европа санкциялари таҳдиди Теҳронда хавотир уйғотмоқда

БМТ доирасида Европанинг Эронга қарши санкцияларни қайта жорий этиш эҳтимоли ортиб бораётгани муносабати билан Теҳрон расмийлари жиддий иқтисодий оқибатлар ҳақида огоҳлантирмоқда.

Эслатиб ўтамиз, мазкур санкциялар аввал 2015 йилдаги ядровий келишув асосида бекор қилинган эди. Аммо 2018 йилда АҚШ президенти Дональд Трамп ушбу келишувдан чиққани билан жараён тўхтаган.

Франция ташқи ишлар вазири Жан-Ноэль Барронинг таъкидлашича, агар ядровий музокараларда сезиларли ютуқларга эришилмаса, Е3 (Франция, Буюк Британия ва Германия) “snapback” механизмини ишга туширади. Бу механизм билан илгари тўхтатилган БМТ санкциялари қайта тикланади.

Эроннинг етакчи иқтисодий таҳлилчиси Али Бигдели “Jahon-e San’at” нашрида шундай деган:

«Агар “snapback” амалга оширилса, БМТга аъзо барча давлатлар, жумладан Хитой ва Россия ҳам санкцияларга амал қилиш мажбуриятига эга бўлади».

Эскалация ва ноаниқлик

Бундай огоҳлантиришлар Эрондаги қўполроқ сиёсий доиралар томонидан заифлик аломати сифатида қабул қилинмоқда. Улар эса аксинча, ҳарбийлашган риторикани кучайтирмоқда.

IRGC'га боғлиқ “Tasnim News” ахборот агентлиги сешанба куни Эрон уран бойитиш даражасини 60% дан 90% га олиб чиқиши мумкинлигини ва зaxиралардан “тақиқланмаган ҳарбий мақсадлар” учун фойдаланиш эҳтимоли борлигини ёзди. Бироқ бу хабар бир неча соат ичида сайтдан олиб ташланди.

Ташқи ишлар вазирлиги матбуот котиби Эсмоил Бақоий эса бу жараёнга "муносиб жавоб" берилишини айтди, лекин аниқ чора-тадбирларни тилга олмади.

Собиқ депутат Ҳешматуллоҳ Фалахатписеҳ эса дипломатларни нотажрибада айблаб, радикал сиёсатчиларни "ёрғоқ ривоятлар" тарқатишда танқид қилди:

«Президент Пезешкиян ташқи сиёсатдаги пассивликка чек қўйиши ва миллий манфаатларни радикаллар қўлидан қутқариши лозим».

Катта “агар”

Таниқли ислоҳотчи таҳлилчи Муҳаммад “Shargh” газетасида Эроннинг “сиёсий зилзила” арафасида тургани ва дипломатик имкониятлар ёпилиши мумкинлиги ҳақида огоҳлантирди.

«Агар Европа БМТ санкцияларини қайта жорий этса, бу Эрон-Вашингтон келишув эҳтимолини йўққа чиқаради», — дейилади шарҳда.

Эксперт Меҳдӣ Пазуки “Arman Melli” газетасида шундай ёзади:

«Snapback — Эрон учун сиёсий ва иқтисодий жиҳатдан энг жиддий муаммолардан бирига айланиши мумкин. Бу “агар” — жуда катта».