Saudiya Arabistoni shahzodasi: "Falastin muammosi meni qiziqtirmaydi"

Saudiya Arabistoni valiahd shahzodasi Muhammad Bin-Salmon AQSh Davlat kotibi Entoni Blinken bilan suhbatda Falastin masalasi bilan shaxsan qiziqmasligini aytdi. Bu haqdagi ma’lumot Amerikaning nufuzli The Atlantic nashrida bor edi. 29 sentyabr, yakshanba kuni ma’lum bo‘lishicha, bu bayonot 2024 yil yanvar oyida Saudiya Arabistonida ikki siyosatchi o‘rtasidagi uchrashuvda aytilgan.

Biroq, nashrning qayd etishicha, Bin Salmon bu masala Saudiya Arabistoni xalqi uchun muhim ekanligini va shuning uchun u rahbar sifatida Isroil bilan munosabatlarni normallashtirish uchun bu muammoni hal qilishda oldinga siljishni talab qilishini qo‘shimcha qildi.

Blinken o‘shanda Saudiya Arabistoni va Isroil o‘rtasidagi munosabatlarni normallashtirishga tayyorgarlik ko‘rish jarayonini qayta boshlashga uringan edi. Bu sa’y-harakatlar 2023 yil 7-oktabrda XAMAS terrorchilik hujumidan sal avval avjiga chiqdi va urush boshlanganda to‘xtatildi.

Nashrning yozishicha, Blinken Bin-Salmondan Isroil kelishuvga erishish uchun nima qilishi kerak, deb so‘ragan. Valiahd shahzoda bunga javoban o‘zi uchun eng muhimi G‘azo sektoridagi «taranglikni pasaytirish» ekanligini aytdi.

Nashr mualliflari, shuningdek, Blinken saudiyaliklar IDning G‘azo sektorida terrorchilik tahdidini zararsizlantirish bo‘yicha takroriy operasiyalariga chidab bera oladimi, deb so‘raganini qayd etadi. Muhammad ibn Salmon shunday javob berdi: «Ular olti oy yoki bir yil ichida (G‘azoga) qaytishlari mumkin, lekin bunday shartnoma imzolangandan so‘ng darhol emas».

Suhbat davomida Saudiya hukmdori nega Isroildan Falastin davlatini yaratish masalasini ilgari surish majburiyatini talab qilayotganini ham tushuntirdi. «Mamlakatim aholisining 70 foizi mendan yosh. Ularning aksariyati Falastin muammosi haqida bilmagan va hozirgi mojaro davrida birinchi marta duch kelgan. Bu juda katta muammo. Shaxsan Falastin masalasi menga taalluqli emas, lekin mening xalqim uchun bu muhim", deya shahzodaning so‘zlarini keltiradi The Atlantic.

Shu bilan birga, jurnalning ta’kidlashicha, saudiyalik manba Bin-Salmonning so‘zlari taqdimotini "butunlay to‘g‘ri emas" deb atadi. Biroq, Falastin masalasi shaxsan uni qiziqtirmagani haqida aniq raddiya yo‘q.

Ushbu ma’lumotni bilvosita Reuters agentligining 2024 yil fevral oyida paydo bo‘lgan xabarlari tasdiqlaydi. Shunda jurnalistlar Saudiya Arabistoni Isroil bilan munosabatlarni normallashtirishdan manfaatdor ekanligini va yahudiy davlatiga nisbatan asosiy talabini yumshatishga tayyorligini aniqlashga muvaffaq bo‘ldi. Reuters agentligiga ko‘ra, normallashuv jarayoni doirasida Falastin davlatini yaratishni talab qilish o‘rniga, Ar-Riyod Isroilning kelajakda Falastin davlatini yaratish imkoniyatini yaratish haqidagi va’dasidan qanoatlanishga tayyor – qisqa muddatda aniq qadamlar qo‘ymasdan.

Nashrning yozishicha, saudiyaliklar AQShni G‘azodagi urushni to‘xtatish va Falastin davlati uchun «diplomatik ufqlar» ochish uchun Isroilga bosim o‘tkazishga undagan. Buning evaziga Ar-Riyod Isroil bilan munosabatlarni normallashtirishga va G‘azoni qayta qurish loyihasini moliyalashtirishda ishtirok etishga tayyor edi.

2024 yil avgust oyida Saudiya Arabistoni valiahd shahzodasi Muhammad Bin-Salmon Isroil bilan normallashtirish masalasini muhokama qilishning o‘zi uning shaxsiy xavfsizligini xavf ostiga qo‘yishini aytdi. Keyin u 1979 yilda Isroil bilan tinchlik shartnomasi imzolanganidan keyin Misr prezidenti Anvar Sadatning o‘ldirilishi misolini keltirdi.