2023 yilgi Turkiyada sodir bo‘lgan zilzilada Google aybdormi?

Google zilzila haqida erta ogohlantirish tizimi 2023 yilgi Turkiyada sodir bo‘lgan vayronkor zilzila paytida odamlarni aniq ogohlantira olmaganini tan oldi.

Bu haqda BBCga Google xabar bergan.

Zilzila o‘chog‘idan 158 kilometr masofada joylashgan 10 millionga yaqin odam Googlening "Harakat qiling" degan eng yuqori ogohlantirishini olgan bo‘lardi, bu ularga boshpana izlash uchun 35 soniya vaqt beradi. Biroq, faqat 469 kishi bunday bildirishnoma olgan.

Kompaniya ma’lumotlariga ko‘ra, yarim millionga yaqin foydalanuvchi engil silkinishlar uchun mo‘ljallangan kamroq jiddiy ogohlantirish olgan. U baland ovozli signal eshitmaydi yoki Bezovta qilinmasin rejimini o‘chirmaydi.

Google avvalroq tizim "yaxshi ishlagan" deb da’vo qilgan bo‘lsa, endilikda birinchi silkinish kuchi yetarlicha baholanmagani e’tirof etildi – 7,8 magnituda o‘rniga tizim 4,5-4,9 ballni qayd etdi.

Android qurilmalarida (Turkiyadagi qurilmalarning 70% dan ortig‘i) ishlaydigan Android Earthquake Alerts (AEA) tizimi ko‘pchilik uyquda bo‘lgan soat 4:17 da o‘chib qolishi kerak edi. Zilzilalar yer bo‘ylab nisbatan sekin harakat qilgani uchun ogohlantirish yuborish mumkin edi. Faqatgina foydalanuvchining telefonida baland ovozli signalni qo‘zg‘atuvchi “Harakat qiling” degan qattiq ogohlantirish foydalanuvchilarni uyg‘otib, hayotini saqlab qolgan bo‘lardi, biroq unday bo‘lmadi.

O‘sha kuni sodir bo‘lgan ikkinchi yirik zilzila ham yetarlicha baholanmagan, chunki bu safar tizim 8158 ta telefonga “Harakat qiling” va 4 milliondan ozroq foydalanuvchiga “Ogoh bo‘ling” ogohlantirishlarini yubordi. Zilziladan so‘ng Google tadqiqotchilari algoritmni o‘zgartirib, yana birinchi zilzilani simulyasiya qilishdi. Bu safar tizim zilzila markazidan uzoqroqda yashovchilar uchun 10 million jiddiy ogohlantirish va yana 67 million ogohlantirish yaratdi.

Google o‘z tizimi hukumatning erta ogohlantirish tizimlariga qo‘shimcha ekanligini ta’kidlaydi, ammo olimlar ba’zi mamlakatlar hali to‘liq sinovdan o‘tmagan texnologiyalarga haddan tashqari tayanishni boshlashlari mumkinligidan xavotirda.

2023 yilning 6 fevralida Turkiya janubi-sharqida sodir bo‘lgan ikki vayronkor zilzila oqibatida 55 mingdan ortiq odam halok bo‘ldi, 100 mingdan ortiq kishi jarohatlandi.