Трамп урушни истамади: Яқин Шарқдаги оташкесим дунё ва Украина учун нима англатади?

2025 йилнинг 24 июнига ўтар кечаси АҚШ президенти Дональд Трамп Исроил ва Эрон ўртасида оташкесимга эришилганини эълон қилди. Бу маълумот икки давлат расмийлари томонидан ҳам тасдиқланди. Бироқ шундан сўнг Исроил Эрон томонидан янги ракета отилганини билдирди, Теҳрон эса бу айбловни рад этди.

Оташкесим ҳар қандай пайтда бузилиши мумкин, лекин Трампнинг уни шахсан бошлаб, музокаралар орқали келишувга эришгани жаҳон сиёсатида муҳим воқелик сифатида баҳоланмоқда.

Формал жиҳатдан, бу орқали АҚШ в8

+5555555555а Исроил Эрон томонидан уруш бошида қўйилган асосий талабни бажарди — яъни, ядровий келишувга фақат ўт очиш тўхтатилгандан кейин қайтиш. Лекин урушда Исроилнинг бош мақсади — Эрондаги ҳукмрон режимни ағдаришга эришилмади. Шу билан бирга, Теҳрон ҳам АҚШ томонидан таклиф этилган шартларни қабул қилишга аниқ розилик бермади.

Шунга қарамай, Вашингтон ва Тель-Авив урушни "салоҳиятли ғалаба" деб баҳоламоқда. Уларга кўра, Эрон ядровий инфратузилмасининг асосий қисмини йўқотди, ракета дастури ва ҳарбий саноатига катта зарар етказилди.

Бу баёнотлар ортида турган асосий савол эса шу: Эрон реал равишда ядровий қурол ишлаб чиқариш имконидан маҳрум бўлдими? Агар йўқ бўлса, у бу вақтдан фойдаланиб, қайта қурилиш ишларини олиб бориши мумкин.

Шу сабабли, келгусида музокаралар яна бошланиши кутилмоқда. Агар улар яна натижасиз тугаса ёки чўзилса, Исроил Эронни янги хавф сифатида баҳолаб, ҳарбий ҳаракатларни қайта бошлаши мумкин.

Трампнинг урушни тўхтатиш қарорини қабул қилиши унинг ташқи сиёсий устувор йўналишларини очиқ кўрсатди. У бошиданоқ Исроилнинг Эронга кучли зарбаларини қўллаб-қувватлашга шубҳа билан қараган, аммо операциянинг дастлабки муваффақиятларидан кейин уни қўллаб-қувватлади. Бир неча кундан кейин маълум бўлдики, Эрон ҳокимияти мустаҳкам турибди, жавоб зарбаларини амалга оширмоқда ва аҳоли устидан назоратни йўқотмаган.

Шунинг учун Трамп олдида икки йўл турди:

1. АҚШ армиясини тўлиқ урушга тортиш.

2. Урушни тўхтатиш ва дипломатик йўл билан муаммони ҳал қилиш.

Трамп иккинчи йўлни танлади. Бунинг учун аввал Эроннинг ядровий объектларига зарба бериб, кейинча музокаралар орқали оташкесимга эришди. Эроннинг АҚШ ҳарбий базаларига қилган жавоб зарбалари эса кўпроқ рамзий ва сиёсий характерга эга бўлди.

Бу воқеалар Украина учун ҳам муҳим сигналдир. Агар Трамп янги урушларга киришишдан бош тортса, бу АҚШ ташқи сиёсатининг глобал фаолликдан ички муаммоларга йўналишини англатади. Бу эса АҚШнинг Украинага қаратилган ёрдами ва эътиборига таъсир кўрсатиши мумкин.