Бутун дунёда “Арман касаллиги” номи билан машҳур бўлган иситмани даволаш усуллари маълум бўлди

“Репорт”нинг Арманистон ОАВларига таяниб хабар беришича , “Оилавий Ўртаер денгизи иситмаси” ёки “Арман касаллиги” деб аталувчи касаллик ўтган асрнинг 50 йилларида этник келиб чиқиши касаллиги сифатида тан олинган. 1954 йилда Ливанда тадқиқот олиб борган америкалик тиббиёт профессори Хобарт А. Рейман шундай деб ёзган эди: "Ливан бу касалликни ўрганиш учун ноодатий имкониятларни тақдим этади. 1,3 миллионга яқин араб аҳолиси бўлган мамлакатда ҳам юз мингга яқин арманлар яшайди. Беш йил давомида касаллик 72 кишида қайд этилган. Улардан 49 нафари арманлар ва "Арманлар" деб аталган."

Қизиғи шундаки, Арманистоннинг ўзида касаллик "Ереван касаллиги" деб номланади.

Ҳозирги вақтда "Оилавий Ўрта эр денгизи иситмаси" Арманистон аҳолиси орасида ҳам кенг тарқалган. Бироқ, жамиятда бу мавзу бўйича маълум табулар ҳали ҳам сақланиб қолмоқда. Ҳар учинчи ёки тўртинчи арман мутатсияга учраган геннинг ташувчиси ҳисобланади. Фақат битта генетик мутатсия мавжуд бўлганда, касаллик белгилари одатда пайдо бўлмайди (иккита мутатсия мавжуд бўлганда аломатлар пайдо бўлади), аммо арманлар орасида касалликнинг тарқалиш кўламини баҳолаш учун ҳатто битта мутатсияга учраган ген етарли.

Бироқ, жамиятда бу касаллик ҳақида ҳали ҳам афсоналар мавжуд. "Одамлар кўпинча касалликни яширишга ҳаракат қиладилар, кўпчилик уйлана олмай қолишидан қўрқишади, гарчи ўз вақтида даволаш салбий оқибатларнинг олдини олишга ёрдам беради", деди ревматолог, Наири тиббиёт маркази ревматология ва иммунология хизмати раҳбари Ваан Мукучян маҳаллий ОАВГА берган интервьюсида.

Касалликнинг энг оғир оқибати аёлларда ҳам, эркакларда ҳам бепуштликдир. Шу муносабат билан Мукучян таъкидлаганидек, агар касаллик эрта босқичда аниқланса ва дори-дармонлар йўлга қўйилса, мутатсияга учраган генлар ташувчисида фарзанд кўриш имконияти соғлом одамлардагидек бўлади.

"Арман касаллиги" ёки "Ўрта эр денгизи иситмаси" соғлиғининг кескин ёмонлашиши билан бирга келади. Касаллик турли хил белгилар билан тавсифланади, уларнинг асосийлари ҳароратнинг 38-40 даражага кўтарилиши ва қорин ёки кўкракдаги оғриқдир.

Агар касаллик даволанмаса, у жиддий асоратга олиб келиши мумкин - буйрак амилоидози (юрак, буйрак, жигар, талоқ, асаб тизими ва овқат ҳазм қилиш органларининг дисфунктсиясига сабаб бўладиган суяк илиги оқсили органларда тўпланиб қоладиган ноёб касаллик). Шу муносабат билан, шифокорлар касалликнинг энг кичик шубҳаларида генетик текширувдан ўтишни қатъий тавсия қиладилар. Агар аломатлар бўлса, биринчи қадам генетика учун қон тестини ўтказиш бўлиши керак. Агар ташхис тасдиқланса, шифокор тегишли дори-дармонларни буюради ва унинг дозасини белгилайди. Даволашнинг малакали мутахассис томонидан белгиланиши жуда муҳим - ўз-ўзидан даволаниш қатъиян ман этилади. Шифокор қўшимча текширувлар зарурлигини ҳам аниқлайди.