Qanday qilib Isroil peyjerlarni qotilga aylantirdi?

Isroil razvedka xizmati (Mossad) livanlik foydalanuvchilar uchun mo‘ljallangan minglab peyjerlarga portlovchi moddalar o‘rnatgan. Va u bir vaqtning o‘zida 3 mingga yaqin qurilmani portlatib yubordi.

Gadjetlar portlashdan oldin bir necha soniya signal berdi. Bu ba’zi qurbonlarni xabarni tekshirish uchun qurilmalarni yuzlariga yaqinlashtirishga majbur qildi. Kasalxonalar ko‘zlari, shuningdek, qo‘llari va qorinlari shikastlangan odamlar bilan to‘lgan. Eronning Livandagi elchisi yaralangan.

Mossad operasiyasi Hizbulloh harakati a’zolariga qarshi qaratilgani aytiladi. Tashkilot nazorati ostidagi Bayrutning janubiy mintaqasida, shuningdek, mamlakatning boshqa hududlarida portlashlar sodir bo‘ldi. Suriyada ham bir qancha peyjerlar portlagan.

Livan sog‘liqni saqlash vazirining aytishicha, kamida to‘qqiz kishi halok bo‘lgan, 2800 dan ortiq kishi jarohatlangan. Tel-Aviv kamdan-kam hollarda bunday hujumlar uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga oladi va hujumni rasman tan olmaydi. Biroq, mamlakat uzoq vaqt davomida murakkab masofaviy operasiyalarni o‘tkazish tarixiga ega.

Mobil tadqiqot guruhi yetakchi tahlilchisi Eldar Murtazin fikricha, Isroilning harakatlari faqat davlat terrorizmi sifatida baholanishi kerak.

«Hizbulloh hech qanday peyjer sotib olmasligini tushunishimiz kerak. Livanda peyjing kompaniyasi bor va u bu qurilmalarni oddiy iste’molchilarga sotadi. Shunga ko‘ra, qurbonlar, jumladan, 8 yoshli qizning o‘limi, oddiy mahsulotning oddiy foydalanuvchilari. Tinch aholi, polisiya xodimlari, shifokorlar, o‘t o‘chiruvchilar o‘z ishi tufayli peyjerlardan foydalanadigan odamlardir», deb tushuntirdi u TRTga .

Uning so‘zlariga ko‘ra, katta ehtimol bilan ma’lum bir signalga reaksiyaga kirishuvchi qurilmalar dizayniga portlovchi moddalar qo‘shilgan. Taxminan 10-15 mg portlovchi modda etarli edi, uni an’anaviy detektorlar yordamida aniqlash mumkin emas.

«Ya’ni, ular bu peyjerlarni qo‘lga oldilar, keyin ularni qayta dasturlashtirib, portlovchi qurilmalarga aylantirdilar. Gadjetlarning o‘zi quyidagicha ishlaydi: ma’lum bir chastotada xabarlarni yuboradigan ma’lum bir radiostansiya mavjud. Shunga ko‘ra, sizga oddiy portfelga mos keladigan kichik transmitter kerak. Va agar siz tugmani bossangiz, peyjer xabar oladi va u shunchaki portlaydi. Odatda peydjing kompaniyasi signalni 50-60 kilometr masofaga uzatadi, agar davlat buni qilsa, 200-300 kilometr haqida gapirish mumkin».

Isroilning harakatlari uzoq muddatli oqibatlarga olib keladi, deb hisoblaydi ekspert. Muammo Mossad tomonidan ishlatiladigan portlovchi moddaning turida, aeroport xavfsizlik detektorlari uni aniqlamaydi.

“Livan bunday portlovchi moddalarni sintez qilib, ishlata oladimi? Ha, albatta mumkin. Eron buni qila oladimi? Albatta! Isroil tinch aholiga qarshi bilvosita hujumlar nuqtai nazaridan Pandora qutisini ochdi, deb tushuntiradi Murtazin. «Va eng yomoni shundaki, bu turdagi portlovchi moddalarni samolyot bortida olib yurish mumkin. Bu katta muammo tug‘diradi».
Isroil razvedkasi eng maxfiy razvedka jamoalaridan biri sifatida obro‘ga ega va uning raqiblar bilan ishlash usullari ko‘pincha oddiy aholini hayratda qoldiradi: masofadan turib portlashlar, zaharlanishlar va o‘g‘irlashlar.

Iyul oyi oxirida Tehronda Falastin tarafdori HAMAS harakati yetakchisi Ismoil Haniya o‘ldirilgan. Bungacha XAMAS harbiy qo‘mondoni Muhammad Deifga zarba berilgan, bundan oldinroq esa Isroil Eronning Suriyadagi konsulligini vayron qilgan va ikki eronlik generalni o‘ldirgan.

«Peyyjerlar bilan maqsadli bo‘lmagan operasiya xalqaro huquqning barcha mumkin bo‘lgan va aql bovar qilmaydigan me’yorlarini buzish hisoblanadi. Qurilmalarning keng ko‘lamli portlashi va befarq ta’sir ko‘rsatdi. O‘sha Hizbulloh a’zosining farzandi bu peyjer bilan o‘ynagan bo‘lishi mumkin edi. Kadrlarga qaraganda, portlashlar odamlar gavjum joylarda amalga oshirilgan», - deydi sharqshunos va «Sharq darvozasi» Telegram kanali muallifi Andrey Ontikov TRTga

Isroil rasmiylarining xiyonatkor harakatlari mintaqadagi keskinlikni yanada kuchaytiradigan oqibatlarga olib kelishi mumkin. Qator ekspertlar mojaro nafaqat Isroil va Hizbulloh, balki Livan o‘rtasida ham urushning qizg‘in bosqichiga o‘tishi mumkinligini ta’kidlamoqda.

Ontikov suhbatda ta’kidlaganidek, hozirgi operasiya qanday bo‘lishini oldindan aytish qiyin, ammo harbiy mojaro stsenariysi Isroil Bosh vaziri Benyamin Netanyaxu uchun juda foydali bo‘lardi.

«Livan yoki Hizbulloh bilan keng ko‘lamli urush unga hokimiyatda qolishda davom etish imkonini beradi. Isroil bosh vazirining mamlakat ichida katta muammolari bor. U G‘azo sektoridagi vaziyat tufayli chap tomondan bosim ostida, o‘ng tomondan bosim ostida va tashqaridan bosim ostida. Netanyaxudan chiqishning yagona yo‘li - bu keskinlik darajasini oshirish va ma’lum o‘yinchilarni inqirozni kengaytirishga undash. Bu holatda biz Netanyaxuning yanada katta mojaro qo‘zg‘ashga bo‘lgan aniq urinishini ko‘ryapmiz», deb hisoblaydi ekspert.

Mutaxassisning fikricha, hozirgi provokasiya muvaffaqiyatli bo‘ladimi yoki yo‘qligini oldindan aytib bo‘lmaydi. Gap shundaki, «Hizbulloh»ning o‘zi, Iroq shialari, «Hamas» harakati, Suriya, shuningdek, Eron – bularning barchasi Tel-Aviv bilan yirik urushdan foyda ko‘rmaydi. Agar Eron va uning ittifoqdosh kuchlari katta urushni xohlasalar, u ancha oldin boshlangan bo‘lardi.

Yana bir narsa shundaki, ular hujumni e’tiborsiz qoldirolmaydilar. Hizbullohning vazifasi urush boshlamaslik, shuningdek, jim turmaslik uchun oqilona javob, qandaydir chegara bosqichini topishdir.

«Hech qanday javobning yo‘qligi Isroilni keyingi harakatlarga undaydi», deb davom etadi agentlik suhbatdoshi. «Masalan, ular Eronning Bayrutdagi elchixonasini bombardimon qilishni boshlashi yoki oddiygina Janubiy Bayrutga ommaviy hujumlar uyushtirishi mumkin. Javobning yo‘qligi Netanyaxuga xavfni yanada oshirish uchun bahona beradi. Va bu Hizbulloh va Eron uchun bu kabi provokasiyalarga duch kelganda asosiy muammodir».