Isroil o‘ldirganini aytayotgan Hamas rahbari Yahyo Sinvar kim?

Isroil G‘azodagi qirg‘inbarot hujumi chog‘ida Hamas yetakchisini o‘ldirganini da’vo qilmoqda.

Hamas bu da’voni tasdiqlamadi.

Isroil armiyasi Sinvar o‘ldirilganidan keyin uning shaxsi ijobiy aniqlanganini aytdi.

Al-Jazira nashrining yozishicha, Eronning Birlashgan Millatlar Tashkilotidagi missiyasi Sinvar haqida «shahid» sifatida gapirgan.

«Musulmonlar jang maydonida – jangovar libosda va ochiq havoda, yashirin joyda emas, dushman bilan yuzma-yuz turgan shahid Sinvarga qarasa, qarshilik ruhi kuchayadi», — deb yozadi missiya X sahifasida.

Sinvar Isroilning anklavga qilgan 12 oylik urushi davomida G‘azoda harakat qilgan va iyul oyi oxirida Hamas siyosiy byurosi rahbari Ismoil Haniyaning o‘ldirilishidan so‘ng guruh ustidan umumiy nazoratni o‘z zimmasiga olgan.

Sinvarning ko‘rsatmasi ostida Hamas G‘azodagi harbiy bosimini davom ettirdi. Isroil pozisiyalariga hujumlar boshladi, shuningdek, G‘azo sektori bo‘ylab fuqarolik boshqaruvini saqlab qoldi.

Sinvar butun G‘azo qirg‘ini davomida Isroil harbiylarining nishoniga aylangan, Hamas yetakchisining tuzoqqa tushib qolgani yoki hatto o‘ldirilgani haqidagi ko‘plab da’volar yolg‘on ekanligi isbotlangan.

Isroil harbiylari tomonidan qidirilayotganidan tashqari, Sinvar, Haniya va Deif bilan birga, Xalqaro Jinoyat Sudi (XJS) tomonidan «kamida 2023 yil 7 oktyabrdan» urush jinoyatlari uchun hibsga olish uchun order so‘rashga urinishlar markazida bo‘lgan.

O‘shandan beri ularning hammasi isroillik harbiylar tomonidan o‘ldirilgan, Isroil Bosh vaziri Benyamin Netanyaxu va Mudofaa vaziri Yoav Gallant esa XJS ayblov varaqasida qolgan, xolos.

Qochqin bo‘lib tug‘ilgan.

Abu Ibrohim nomi bilan ham tanilgan Sinvar 1962 yilda Xon Yunisdagi qochqinlar lagerida tug‘ilgan. Uning oilasi 1948 yilgi Nakba paytida sionistik to‘dalar tomonidan ko‘chirib yuborilgan.

Sinvarning oilasi Falastinning Al-Majdal qishlog‘idan edi, bu qishloq Isroilning Ashkelon shahri uning vayronalari ustiga qurilishi uchun yo‘q qilingan.

1982 yilda 20 yoshga to‘lmagan Sinvar birinchi marta Isroil hukumati tomonidan «islomiy faoliyat» uchun hibsga olingan.

1985 yilda u yana hibsga olingan. Qamoqxonadagi ikkinchi muddati davomida u Hamas asoschisi Shayx Ahmad Yasin bilan uchrashgan va yaqin munosabatlar o‘rnatgan.

25 yoshida u Hamasning ichki xavfsizlik tashkiloti al-Majdni yaratishga yordam bergan.

1988 yilda 26 yoshida Sinvar yana hibsga olindi va to‘rt marta umrbod qamoq jazosiga hukm qilindi. U 22 yilini qamoqda o‘tkazdi.

Aytilishicha, Sinvar qamoqxonada qat’iy tartib-intizomni saqlab qolgan, ibroniy tilida ravon gapirish va o‘qishni o‘rgangan va u yerdagilar orasida yetakchiga aylangan va qamoqxona xodimlari bilan muzokaralar olib borgan.

U 2011 yilda Isroil tomonidan 1000 dan ortiq boshqa falastinliklar bilan birga isroillik askar Gilad Shalitga asirlarni almashtirish jarayonida ozod qilingan. Hatto o‘sha paytda Sinvar ozod qilinganlarning eng kattasi va ko‘zga ko‘ringanlari hisoblanardi.

Ozodlikka chiqqan Sinvar tezda yuqori pog‘onaga ko‘tarildi.

2013 yilda u G‘azodagi Hamas siyosiy byurosiga a’zo etib saylangan. 2017 yilda u harakat rahbari bo‘ldi.

2018 yilda Sinvar Isroilga Hamasning taktikasi qurolsiz qarshilik ko‘rsatishga o‘tayotganiga ishora qildi. Isroil bilan navbatdagi urush «albatta bizning manfaatimizga mos kelmaydi», dedi u.

2022 yil 14 dekabrda Sinvar va boshqa Hamas yetakchilari G‘azodagi katta olomonga Isroilda tarixdagi eng o‘ng qanot hukumati saylanganidan keyin «ochiq qarama-qarshilik» bo‘lishini tahmin qildi. Sinvarning tahdidlari 2023 yil boshida takrorlandi.

Sinvar G‘azodagi Hamasga rahbarlik qilishda asosiy e’tiborni mintaqada aloqalar o‘rnatishga qaratgan.

U Misr rahbariyati bilan aloqalarni tikladi va Suriyadagi fuqarolar urushi bo‘yicha kelishmovchiliklardan so‘ng Eron bilan aloqalarni qayta yo‘lga qo‘ygan.

Tahlilchilarning fikricha, Haniyaning o‘ldirilishidan oldin ham Sinvar o‘t ochishni to‘xtatish, Hamas va Isroil o‘rtasida asirlar almashish bo‘yicha muzokaralarda muhim rol o‘ynagan.