Қозоғистон нефть гигантларига босимни кучайтирди

Қозоғистон Ғарб нефть гигантлари билан шартномаларни қайта кўриб чиқишни мақсад қилмоқда.

Дунёнинг 10 та йирик нефть ишлаб чиқарувчисидан бири бўлган Қозоғистон сешанба куни мамлакатда фаолият юритаётган халқаро компанияларга босимни кучайтирди ва уларнинг шартномаларида "яхшироқ шартлар" талаб қилди.

Марказий Осиё давлати йиллар давомида халқаро нефть компаниялари билан харажатлар бўйича келишмовчиликларга дуч келиб, 2023 йилда уларга қарши кўп миллиард долларлик даъволар киритди.

Компанияларнинг таъкидлашича, ҳукумат шунчаки "ресурс миллатчилиги" кўринишида муҳим нефть ва газ лойиҳаларида ўз улушини оширишга интилмоқда.

Қозоғистон ҳукумати бундай танқидни рад этиб, уларнинг мақсади Ғарб йирик компаниялари томонидан сунъий равишда оширилган харажатларни назорат қилиш эканлигини билдирди.

Қозоғистон президенти Қосим-Жўмарт Тўқаев сешанба куни ҳукуматга халқаро нефть гигантлари билан ишлаб чиқаришни тақсимлаш бўйича мавжуд келишувларни (PSA) "яхшироқ шартлар" асосида узайтириш бўйича музокараларни жадаллаштириш топшириғини берди.

"Йирик инвестициялар узоқ муддатли режалаштириш истиқболини талаб этади. Шу сабабли, ҳукумат мамлакат манфаатларига мос янгиланган шартлар асосида PSA шартномаларини узайтириш бўйича музокараларни жадаллаштириши зарур," - деди Тўқаев.

Брифингда сўзга чиққан Энергетика вазири Алмасадам Саткалиев давлатнинг халқаро энергетика компаниялари томонидан ишлаб чиқилаётган нефть лойиҳаларидаги улушини ошириши, операторларни алмаштириши ёки шартномаларни қайта кўриб чиқиши мумкинлигини маълум қилди.

"PSA'ни узайтиришнинг мумкин бўлган шартларидан бири шартнома шартларини такомиллаштириш, Қозоғистон Республикасининг улушини ўзгартириш ёки айрим операторларни алмаштириш бўлиши мумкин," - деди у.

"Якуний қарор ушбу консорциумлар иштирокчилари билан халқаро ҳуқуқ доирасида очиқ ва рақобатбардош мулоқот асосида қабул қилинади."

Қозоғистон ўзининг асосий нефть қазиб олиш ҳажмини халқаро йирик нефть компаниялари ёрдамида ўзлаштирилган Тенгиз, Қорачағаноқ ва Қашағон нефть конларидан олади.

2023 йилда у Қашағон ва Қорачағаноқ нефть конларини ишлаб чиқараётган гуруҳларга қарши, мос равишда 13 миллиард ва 3,5 миллиард доллардан ортиқ миқдордаги даъволарни кўтарган. Бу даъволар низо келиб чиққан харажатлар бўйича эди.