АҚШнинг Пенсильвания штатида орнитологлар илгари ҳеч учрамаган ҳолатни кузатишди. Бир уруғга мансуб турли турларнинг чатишувидан юзага келган дурагай сайроқи қуш иккинчи бир бошқа уруғ вакили билан чатишиб, нормал насл берган ва бу қуш табиатда одатдаги қушлардек яшамоқда. Бу аввал кузатилмаган ҳолат ҳисобланади. Генетика қонунларига мувофиқ, узоқ уруғ ва туркум вакиллари ўзаро чатишиб насл бера олмайди. Лекин табиатда кузатилаётган ҳодиса бунинг буткул бошқача эканлигини кўрсатмоқда. Бу ҳақида "Biology Letters" илмий журнали хабар бермоқда.
Дастлаб ушбу учламчи дурагай қушни жорий йилнинг 7 май куни Лоурел Буркет учратди ва бу ҳақда eBird.org лойиҳаси қуш кузатувчиларига маълум қилди.
“Бу ҳақиқатдан ҳам жуда камдан-кам учрайдиган ҳолат. Дастлабки дурагайнинг ота-онаси тилларанг қанотли сайроқи қуш (Vermivora chrysoptera) ва мовий қанотли сайроқи қуш (V. cyanoptera) бўлган. Ушбу дурагай Брюстер сайроқи қуши деб номланар эди. Шундан сўнг ушбу дурагай қуш бошқа бир уруғ вакили бўлган сариққалпоқ ўрмон сайроқи қуши (Setophaga pensylvanica) билан чатишган ва нормал насл бера олган”, – дейди тадқиқот муаллифи Корнелл орнитология лабораторияси докторанти Девид Тоуус.
Қушларнинг ота-онаси қайси уруғ вакиллари бўлганини аниқлаш учун генетик таҳлиллар ўтказилган. Натижада ушбу дурагай турли хилда икки уруғ вакилларидан ҳосил бўлганлиги аниқланган. Тадқиқотчиларнинг таъкидлашларича, дурагай қушнинг ота ва онаси бўлган қушлар қандай кўринишда эканлигини дурагай қуш геноми асосида юз тузилиши детекторининг қуш эквиваленти усулидан фойдаланган ҳолда аниқлаш мумкинлигини айтишмоқда. Ушбу усул қўлланилганда, мазкур қушнинг онаси Брюстер сайроқи қуши, унинг отаси эса сариққалпоқ ўрмон сайроқи қуши эканлиги маълум бўлган.
Орнитологлар аввалги кузатувлар асосида тилларанг ва мовий қанотли сайроқи қушларнинг ўзаро чатишиши оқибатида дурагай қуш юзага келишини аниқлаган эдилар. Ушбу дурагай кейинчалик популяция таркибидан тилларанг қанотли сайроқи қушларни сиқиб чиқаришга эришаётган эди. Лекин ҳеч қачон ушбу дурагайнинг бошқа уруғ вакиллари билан ижобий чатишиши кузатилмаганди.
Олимларнинг изоҳлашларича, ушбу турли уруғ вакиллари орасидаги чатишиш жуда камдан-кам ҳолда юз беради. Бунга сабаб, Аппалачи тоғ тизмаларида яшовчи ушбу сайроқи қушлар популяциясидаги индивидлар сонининг чекланган миқдорда бўлиши ва бунинг оқибатида кўпайиш мавсумида уларнинг бошқа тур популяциялари билан ўзаро қўшилиб кетишидир.
Тадқиқот муаллифларининг хулоса қилишларича, ушбу дурагай ҳодисаси тилларанг қанотли сайроқи қушлар популяциясида мода қушларнинг камайиши жараёнида организмларнинг ўз турини сақлаб қолиш учун тутган энг яхши йўли бўлиши мумкин. Шу билан бирга Америка сайроқи қушлари (Parulidae) оиласига кирувчи турли уруғ вакиллари ташқи кўриниш жиҳатдан бир-биридан анча фарқ қилган тақдирда ҳам, улар ўзаро чатишиб насл бера олиши маълум бўлди.
Бундан аввал Янги Каледония қарғаларининг турли майда деталлардан фойдаланиб мураккаб тузилмалар ясай олиши ҳақида хабар берилган эди.
Manba: turon24.uz
