Шу ҳафта Россиянинг газ гиганти Газпром Озарбайжоннинг SOCAR давлат нефть компанияси билан стратегик ҳамкорликни кенгайтириш бўйича келишувга эришганини эълон қилди. Бу баёнот Россия президенти Владимир Путиннинг Озарбайжонга ташрифи фонида айтилди ва бу воқеага қўшимча сиёсий аҳамият берди.
«Газпром» раҳбари Алексей Миллернинг баёнотига кўра, ҳамкорлик «Шимол-Жануб» лойиҳаси устида ишлаш ва 2024 йил центябр ойида компаниялар ўртасида кенг қамровли илмий-техник ҳамкорлик дастурини имзолашни ўз ичига олади.
SOCAR ва «Газпром» ўртасидаги ҳамкорлик ҳақидаги хабар Украина оммавий ахборот воситалари, ижтимоий тармоқ фойдаланувчилари ва жамоат арбобларида кескин реакцияга сабаб бўлди. Улар Украина бозорида сезиларли ўринга эга бўлган Озарбайжон компаниясининг ҳаракатларидан норозилик билдиришган.
Бир қатор украиналик ишбилармонлар ва жамоат арбоблари SOCARни Украинада бойкот қилишга чақиришди. Масалан, «Приме» компаниялар гуруҳи асосчиси Дмитрий Леушкин шундай деди: «Улар [Озарбайжонликлар] бизга буни қилишлари жуда ёқимсиз. Аммо биз уларнинг БРИКСга киришига жавоб беришимиз керак. Улар учун бозоримиз жуда мазали, бу ерда уларнинг активлари етарли», — деди у.
Москва вилояти Бош разведка бошқармаси махсус бўлинмалари қўмондони Константин Немичев ҳам ўта кескин баёнот билан чиқди: «SOCARдан келаётган ҳар бир литр ёқилғи армиямиз томон ўқдир. SOCARни бойкот қилинг!»
Сергей Куюннинг Liga.net нашрида қайд этишича, Озарбайжон узоқ вақтдан бери кўплаб кичик лойиҳаларни амалга ошириб, ўзини Украинанинг дўсти сифатида кўрсатиб келмоқда. Бироқ, мамлакат Россия билан зиддиятда Украинага тўғридан-тўғри ҳарбий ёрдам беришдан ўзини тийди.
Ижтимоий тармоқнинг кўплаб украиналик фойдаланувчилари ўз норозиликларини билдиришди, баъзилари ҳатто беҳаё сўзларга ҳам мурожаат қилишди. Масалан, VIII чақириқ Украина халқ депутати Игор Лапин шундай деб ёзган эди: « Украинада ёқилғи қуйиш шохобчалари тармоғига эга бўлган Озарбайжоннинг SOCAR компанияси терроризм ҳомийлари рўйхатига қўшилди».
Бироқ, ҳамма украиналиклар ҳам озарбайжон компаниясига нисбатан ўз ватандошларининг радикал позициясини баҳам кўришмади. Айрим таҳлилчилар вазиятни янада мувозанатли баҳолашга чақирмоқда.
Украина келажак институтининг иқтисодий дастурлари асосчиси ва директори Анатолий Амелин НВ нашри учун мақоласида вазиятнинг мураккаблигини таъкидлаб, дилеммага ишора қилди:
1. Бир томондан, «Газпром» Украинага қарши тажовузни молиялаштирадиган Россия буджетига даромадларнинг 10 фоизини беради.
2. Бошқа томондан, Озарбайжон Украинанинг стратегик ҳамкори бўлиб, гуманитар ёрдам кўрсатди.
НВ ҳисоб-китобларига кўра, Озарбайжоннинг сўнгги йилларда Украинага кўрсатган ёрдамининг умумий миқдори қарийб 80 миллион долларни ташкил этган бўлса, мамлакатнинг Россия билан бизнес алоқаларидан оладиган фойдаси ҳар йили 1,4-1,8 миллиард долларга баҳоланмоқда.
Озарбайжондаги реакция: ҳайрат ва умидсизлик
Озарбайжон оммавий ахборот воситалари Украина интернетидаги кампанияга ҳайрат ва умидсизлик билан муносабат билдиришди.
Озарбайжоннинг кўплаб нашрлари мамлакатнинг Украинага кўрсатган инсонпарварлик ёрдамини, жумладан, Россиянинг кенг кўламли босқинининг биринчи ойларида СОCАР ёқилғи қуйиш шохобчаларида тез ёрдам машиналари ва Украина Давлат Фавқулодда вазиятлар хизматига бепул ёқилғи қуйишини эсга олди.
1news.az нашри икки томонлама стандартлар ҳақида савол берди: “Украинанинг Россия газининг Европага транзити давом этаётгани, шу кунгача максимал даражада қолаётгани икки томонлама стандартлар эмасми? Украина ўша «Газпром»дан оладиган пул икки томонлама сиёсат эмасми?”
Озарбайжон оммавий ахборот воситалари, шунингдек, Арманистон томонидан Озарбайжон ҳудудлари 30 йил давомида босиб олингани давомида Киев Ереван билан алоқаларини узмагани ва кескин баёнотлар бермаганини эслатди.
