Ukraina NATOda «kesilishi» kerakmi?

Prezident Vladimir Zelenskiy ma’muriyati Ukraina harbiy rahbariyatining uchta asosiy vakilini birdaniga ishdan bo‘shatish imkoniyatini muhokama qilmoqda. Xususan, Ukraina Qurolli kuchlari bosh qo‘mondoni Aleksandr Sirskiy, Mudofaa vazirligi rahbari Rustem Umerov va Bosh razvedka boshqarmasi boshlig‘i Kirill Budanov o‘z lavozimlarini yo‘qotishi mumkin. G‘arb ommaviy axborot vositalari yozganidek, buning sababi davlat rahbariyatining frontdagi vaziyatdan noroziligi, shuningdek, Mudofaa vazirligida hukm surayotgan «tartibsizlik» va davlat xaridlaridagi chalkashlikdir. armiya uchun shartnomalarning muvaffaqiyatsizligi.

Raqamli transformasiya bo‘yicha bosh vazir o‘rinbosari Mixail Fedorov va mudofaa vazirining birinchi o‘rinbosari Ivan Gavrilyuk Rustem Umerovning ehtimoliy vorislari sifatida ko‘rsatilgan. 1 oktabr kuni Ukraina rahbari Vladimir Zelenskiy uni Bosh qo‘mondon shtab-kvartirasi a’zosi etib tayinladi, bu sharafni ilgari hech bir vazir o‘rinbosari qo‘lga kiritmagan edi.

Yaqin oylarda Bosh razvedka boshqarmasi boshlig‘i Kirill Budanov iste’foga chiqishi mumkin. Ukraina Tashqi razvedka xizmati rahbari Oleg Ivashchenko uning vorisi deb nomlanadi.

O‘z navbatida, Ukraina rasmiylari ishdan bo‘shatish ehtimoli yozda muhokama qilingan Aleksandr Sirskiyni frontdagi muvaffaqiyatsizliklar uchun ayblamoqda, deb yozadi OAV.

Shu munosabat bilan Kiyevning G‘arbdagi ittifoqchilari Ukraina hukumatiga mojaroga imkon qadar tezroq barham berish uchun bir qator hududlardan voz kechishni taklif qilmoqda. Bunday mavzu muhokama qilinayotganini NATOning sobiq bosh kotibi Yens Stoltenberg ham tasdiqladi.

Unga ko‘ra, Ukraina Rossiya Federasiyasi nazoratiga o‘tgan hududlarsiz ham ittifoqqa qabul qilinishi mumkin. Shimoliy Atlantika blokining sobiq rahbari ta’kidlaganidek, bu holatda «xavfsizlik kafolatlari faqat Ukraina tomonidan nazorat qilinadigan mintaqalarga tegishli bo‘ladi».

Stoltenberg 1939-1940 yillardagi Sovet-Fin urushini misol qilib keltirdi, o‘shanda Finlyandiya o‘z hududining 10 foizini Sovet Ittifoqiga bergan, ammo keyinchalik NATOga a’zo bo‘lish orqali «ishonchli chegara olgan».

Stoltenberg oldidan Chexiya prezidenti Piter Pavel ham Ukrainaning hududiy chegaralarni hisobga olmagan holda ittifoqqa qo‘shilishi mumkinligi haqida gapirgan edi.

10 oktyabr kuni bu mavzuni Italiya OAVlari tasdiqladi. Ularning xabar berishicha, Ukraina rahbari AQSh xavfsizlik kafolatlari va Yevropa Ittifoqiga tezda qo‘shilishi bilan «yangi chegaralarni tan olmasdan, hozirgi front chizig‘i bo‘ylab o‘t ochishni to‘xtatishga tayyor bo‘ladi».

Shu bilan birga, Kiyevda bu ma’lumot rad etildi. Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy G‘arb bilan o‘t ochishni to‘xtatish mavzusini muhokama qilmasligini aytdi. Rossiya hukumati Kiyevdan bunday signallarni olmaganini qayd etdi.

Ukraina rahbari noyabr oyida ikkinchi «tinchlik sammiti» bo‘lib o‘tishi kerakligini, buning uchun barcha tafsilotlarni o‘z ichiga olgan «g‘alaba rejasi» tayyorlanishini tushuntirdi. Moskva Rossiyaning ushbu forumda ishtirok etishini rad etadi.

«G‘alaba rejasi»ning tafsilotlari oshkor etilmadi, Ukraina prezidenti ularni G‘arb ittifoqchilari ko‘rgandan keyin e’lon qilishga va’da berdi. Britaniya ommaviy axborot vositalari besh banddan to‘rttasini bilib oldilar: G‘arbdan Ukraina uchun xavfsizlik kafolatlari, «NATOga qo‘shilishda o‘zaro mudofaa shartnomasiga o‘xshash», «o‘ziga xos» zamonaviy qurollar so‘rash, Ukrainaga xalqaro moliyaviy yordam, shuningdek davom etish. Ukraina qurolli kuchlarining Kursk viloyatidagi operasiyasi.

Zelenskiyning idorasi tushuntirishicha, ikkinchi «tinchlik sammiti» 5 noyabr kuni bo‘lib o‘tadigan AQSh prezidentlik saylovlaridan oldin bo‘lmaydi.

Ukrainaning Turkiyadagi elchisi Vasiliy Bodnar Ukraina hukumati yil oxirigacha Rossiya vakillari ishtirokida sammit o‘tkazmoqchi ekanini, biroq delegasiyalarning ikki tomonlama uchrashuvlari bundan mustasnoligini ta’kidladi. Uning so‘zlariga ko‘ra, Kiyev quyidagi rejani taklif qilmoqda: xalqaro hamjamiyat Ukraina bilan birgalikda adolatli dunyo o‘rnatish uchun qilinishi kerak bo‘lgan qadamlar ro‘yxatini tuzadi va shu asosda Moskvaga qanday talablar qo‘yishni ham muhokama qiladi.

Shu yilning iyun oyida Shveytsariyada bo‘lib o‘tgan birinchi «tinchlik sammiti»da Ukraina rasmiylari tomonidan taklif qilingan «tinchlik formulasi»ning nuqtalari muhokama qilindi. Rossiya delegasiyasi taklif qilinmadi. Xitoy, Saudiya Arabistoni, Meksika, Nikaragua va boshqa bir qancha davlatlar forumda ishtirok etishdan bosh tortdi, garchi o‘nlab mamlakatlar va xalqaro tashkilotlardan 101 delegasiya qatnashdi. Dunyoning har bir mintaqasi u yoki bu darajada, Amerika qit’asidan global janubgacha namoyish etilgan.
Uchrashuv natijasi kommunike bo‘lib, uni hamma emas, balki sammit ishtirokchilarining aksariyati imzolagan. Hujjatda Ukraina «tinchlik formulasi»ning o‘n bandidan uchtasi hisobga olingan. Tinchlik sari aniq qadamlar hali ishlab chiqilmagan. Shu bilan birga, hujjatda tinchlikning asosi BMT Nizomi va hududiy yaxlitlikni hurmat qilish tamoyillari bo‘lishi kerakligi ko‘rsatilgan.

Prezident Vladimir Zelenskiy Kiyevning Shimoliy Atlantika blokiga tezlashtirilgan tarzda qo‘shilishi uchun arizani Rossiya Ukrainada keng ko‘lamli urush boshlaganidan olti oy o‘tgach, 2022 yil sentyabr oyida topshirdi.

Ukraina rahbarining so‘zlariga ko‘ra, uning mamlakati alyansga qo‘shilish urush tugaganidan keyin albatta amalga oshishi haqida «aniq signal» olishni istamoqda. Xususan, AQSh va Germaniya Kiyevning Shimoliy Atlantika blokiga qo‘shilishiga qarshi.

Rossiyada Ukraina bilan muzokaralarni boshlash shartlari - Kiyevning harbiy ittifoqlarga kirmaslik majburiyati, Ukrainaning yadrosiz maqomi, shuningdek, Moskva tomonidan bosib olingan Ukraina hududlarini Rossiya uchun tan olish va Rossiya tomonidan kiritilgan antirossiya sanksiyalarini bekor qilish. G‘arb. Kiyevda bu shartlar ultimatum deb ataldi.

Kennan instituti maslahat kengashi ilmiy xodimi Syuzanna Loftus fikricha, Ukrainaning NATOga kirishi masalasi siyosatshunoslar orasida juda ko‘p bahs-munozaralarga sabab bo‘lmoqda.

«Buni transatlantik xavfsizlik nuqtai nazaridan oqilona emas deb hisoblaydiganlar bor. Ammo bu dalillar, ayniqsa, haqiqiy tahdidning tabiatini hisobga olgan holda, ayniqsa konstruktiv emas, bu Rossiya tsivilizasiyasi millatchiligi va Evropada imperializmning kuchayishi sifatida yaxshiroq tavsiflanadi. Tahlilchilarga NATOga noto‘g‘ri muammoga e’tibor qaratishdan ko‘ra, ushbu tahdidga qarshi kurashda kuchliroq strategiya yaratishni birinchi o‘ringa qo‘yishni maslahat berish tavsiya etiladi. Ukrainaning NATOga integrasiyalashuvi vaziyatni hisobga olgan holda kelajakdagi mantiqiy qadamdir – bu fikrga hatto AQShning sobiq davlat kotibi Genri Kissinjer ham kelgan va u ko‘p yillar davomida Ukrainani alyansga qo‘ymaslik tarafdori bo‘lgan», deb hisoblaydi ekspert.