Rossiya Ukrainadagi harbiy yordam uchun Eronga qaram, ammo Hizbulloh bilan murakkab aloqalarga ega.
Bayrutda yashovchi rossiyalik tadqiqotchi va fotosuratchi Anna Levina Isroilning Livanga hujumiga tayyorgarlik ko‘rib, zarur materiallarni yig‘di.
«Bu tuyg‘u, albatta, yoqimsiz, lekin men bu daqiqani bir yildan beri kutgan edim», dedi Levina. So‘nggi vaqtlarda isroilning Livanning ko‘plab qismlariga, jumladan Bayrutga raketa zarbalari keskin kuchaygan.
Levina Isroil qanday qilib turar-joy binolarini bombardimon qilgani haqida gapirdi.
«Bunga insoniy darajada chidash qiyin», dedi u.
Uning mamlakati Rossiya uchun ham Isroil va uning qo‘shnilari o‘rtasidagi kengayib borayotgan urush strategik darajada qiyin, deydi tahlilchilar.
Prezident Vladimir Putin davrida Rossiyaning tashqi siyosati AQSh boshchiligidagi dunyo tartibiga muqobil bo‘lgan «ko‘p qutbli dunyo» atrofida aylanib bormoqda. Isroil va Eron o‘rtasidagi to‘g‘ridan-to‘g‘ri qarama-qarshilik istiqbollari kuchaygan va urush Livanga ham keskin ravishda kengayib borayotgan bir paytda, bu so‘nggi inqiroz Rossiyaning global kuch sifatida manfaatlari uchun nimani anglatadi?
«Arab-Isroil mojarosining davom etayotgan kuchayishi Rossiyani jiddiy tashvishga solmoqda», dedi Xalqaro hamkorlik markazi asoschisi, Digoriya ekspertlar klubi tahlil markazi a’zosi Aleksey Malinin Al-Jazira bilan suhbatda.
“Ammo bu sa’y-harakatlar doimiy ravishda qarshiliklarga duch keladi, bu Qo‘shma Shtatlarning Isroilni deyarli har qanday vaziyatda, birinchi navbatda, harbiy jihatdan qo‘llab-quvvatlash istagida ifodalanadi. Keyinchalik Livanni jang maydoniga aylantirish uchun foydalanilgan bu yordam AQShning bu mintaqada tinchlikni ta’minlash istagi haqidagi barcha bayonotlarni bekor qiladi «.
Qo‘shma Shtatlar va uning ittifoqchilarining Isroilni qat’iy qo‘llab-quvvatlashidan farqli o‘laroq, Rossiya Tashqi ishlar vazirligi Isroil qo‘shinlarining Livanga kirishini qoralab, Isroilni askarlarini olib chiqishga chaqirdi. Avvalroq Rossiya ham «Hizbulloh» yetakchisi Hasan Nasrullohning o‘ldirilishini qoralab, «keyingi keskinlashuv uchun to‘liq javobgarlikni Isroil o‘z zimmasiga olishini» aytgan edi.
Rossiya o‘zining Ukrainaga bostirib kirishi uchun Erondan katta yordam oldi va buni Tehronning mintaqadagi manfaatlariga bog‘ladi.
Ozarbayjonning Boku shahrida joylashgan Yaqin Sharq bo‘yicha mustaqil rossiyalik mutaxassis Ruslan Sulaymonov “Rossiya so‘nggi ikki yarim yil davomida Eron bilan yaqindan hamkorlik qilmoqda, lekin faqat harbiy sohada, dedi.
«Eron qurollariga talab katta. Ular hech qachon bunday talabga ega bo‘lmagan va Rossiya Eron qurollariga qaram bo‘lib qolgan».
Eronlik harbiy instruktorlar, deydi Sulaymonov, hozir Rossiyaga tashrif buyurib, Rossiyada Shahed dronlarini ishlab chiqaradigan zavod qurishga yordam bermoqda.
«Natijada Rossiya Eronning Yaqin Sharqdagi Hizbulloh harakati kabi ittifoqchilarini qo‘llab-quvvatlashga majbur bo‘ldi», - deydi Sulaymonov.
Malinin Vashingtonni tinchlik o‘rnatish sa’y-harakatlarini puchga chiqarishda ayblasa, Sulaymonovga ko‘ra, Moskvaning mintaqadagi siyosati bevosita »Eron orbitasiga tushish« natijasidir.
Tartibsizlikni xush ko‘radi, lekin urushni xohlamaydi
Malinin ham, Sulaymonov ham Rossiya boshqa urushni xohlamaydi degan fikrda.
»Moskva katta olov bo‘ronidan manfaatdor emas", dedi Sulaymonov.
«Biz buni aprel oyida ko‘rdik. Eron va Isroil allaqachon katta urushga kirgandek tuyulganda, Rossiya aniq Eron tomonini olmadi. Rossiya ham Eronni, ham Isroilni vazminlik ko‘rsatishga chaqirdi», dedi u aprel oyida Isroil Damashqdagi Eron konsulligiga zarba berib, Eronning yuqori martabali harbiy qo‘mondonlarini o‘ldirganidan so‘ng yuzaga kelgan ziddiyatga ishora qilib, Eron bunga javoban Isroilga birinchi marta raketa zarbasi bergan.
Shu bilan birga, Sulaymonov «Rossiya Yaqin Sharqdagi tartibsizlikdan foyda ko‘radi», deya qo‘shimcha qildi.
«Amerikaliklar endi Ukrainadagi urushdan chalg‘idilar: ular Yaqin Sharqdagi vaziyatni hal qilish uchun ko‘p vaqt sarflashlari kerak».
«Ammo shu bilan birga, Kreml [yangi] yirik urushni ko‘rishni istamaydi», deb ta’kidladi u.
Rossiya va Eron AQSh bilan o‘zaro qarama-qarshilikka ega. Ular, shuningdek, Suriya prezidenti Bashar al-Assadga umumiy ittifoqdosh bo‘lib, uning mamlakatidagi fuqarolik urushi paytida aralashadi. Rossiya harbiy samolyotlari qarshilik kuchlari nazoratidagi shaharlarni bombardimon qildi, Hizbulloh esa yerda shiddatli jang qildi. Rossiyaning Suriyada strategik manfaatlari, jumladan, harbiy bazalari, shuningdek, neft va gaz konlari mavjud.
Isroil bilan ziddiyatni yumshatish uchun Moskva Tehrondagi ta’siridan foydalanib, Hizbullohni Suriya-Isroil chegarasidan chekinishga ko‘ndirdi.
