Rossiya — Ozarbayjon munosabatlari nega keskinlashdi?

2001 yilda Rossiyaning Ural tog‘lari hududidagi Yekaterinburg shahrida bir erkak ko‘l bo‘yidagi restoran yaqinida pichoqlanib o‘ldirilgan. U oxirgi nafasida uni o‘ldirganlarning ismlarini polisiyaga aytib qolgan, deb xabar bergan mahalliy ommaviy axborot vositalari.

O‘ldirilgan shaxs va gumondorlar etnik ozarbayjonliklar bo‘lib, ularning oilalari 1990-yillarda Nagorni-Qorabog‘ urushi tufayli Rossiyaga ko‘chib o‘tgan. Lekin Rossiya hukumati 24 yil o‘tgach ularni aniqlab, qo‘lga olishga muvaffaq bo‘lgan. Gumondor ikki shaxs juma kuni qo‘lga olish vaqtida vafot etgan: biri yurak xuruji, ikkinchisining o‘limi sababi aniqlanmoqda.

Prokuratura ma’lumotlariga ko‘ra, ushlanganlar "jinoiy guruh"ga mansub bo‘lib, boshqa qotilliklar va soxta alkogol sotish bilan bog‘liq, bu 2021 yilda 44 odamning o‘limiga sabab bo‘lgan.

Bu voqea Rossiya-Ozarbayjon munosabatlarida diplomatik nizoga aylanib, ikki davlat o‘rtasidagi aloqalar sovishiga sabab bo‘ldi. Rossiyadagi ozarbayjonliklarga nisbatan zo‘ravonlik va ta’qiblar avj oldi. Ozarbayjon Rossiyaning mahalliy axborot agentliklarini yopishga, madaniy tadbirlarni bekor qilishga va razvedka xodimlarini ushlashga javoban qat’iy munosabat bildirdi.

Ozarbayjon Tashqi ishlar vazirligi Rossiya polisiyasi va maxsus xizmatlarining "qabul qilinmas zo‘ravonlik" qilganini, ikki birodarni o‘ldirib, boshqa oila a’zolariga ham katta zarar yetkazganini ma’lum qildi.

Rossiyadagi ozarbayjonliklar kamida ikki millionga yaqin bo‘lib, ular diskriminasiya, polisiya zo‘ravonligi va millatchilik hujumlariga duch kelmoqda. Bu voqea Rossiya jamiyatidagi millatlararo nafrat va ksenofobiyaning namoyon bo‘lishi sifatida qaralmoqda. Kreml ichki siyosiy muammolarni yopish uchun migrantlarga qarshi qarashlarni kuchaytirmoqda.

Shu bilan birga, Ozarbayjon va Turkiya o‘rtasidagi yaqin aloqalar va 2020 yildagi Nagorni-Qorabog‘ urushidan keyin Rossiyaning mintaqadagi ta’siri kamaygani munosabatlarni murakkablashtirmoqda.

Qisqasi, Yekaterinburgdagi jinoyat va uning oqibatlari ikki davlat o‘rtasidagi tengsizlik va ziddiyatlarni kuchaytirmoqda, bu esa janubiy Kavkazdagi geosiyosiy vaziyatga ta’sir qilmoqda.