Трампнинг Путин билан таваккал қилиши Хитой учун қандай оқибатларга олиб келиши мумкин

АҚШнинг собиқ президенти Ричард Никсон машҳур воқеада Совуқ уруш авжига чиққан пайтда Хитойнинг коммунистик раҳбари Мао Сзедун билан ярашиб, Совет Иттифоқини четлатган ва Хитой-Совет бўлинишини чуқурлаштирган эди.

Бу ҳафта Ар-Риёдда Россиянинг Украинадаги урушини тугатишга қаратилган АҚШ-Россия музокаралари, президент Доналд Трамп Американинг энг катта узоқ муддатли рақиби деб ҳисоблаётган Хитойдан Россияни узоқлаштириши мумкин бўлган "тескари Никсон" ҳаракатини амалга ошираётган бўлиши мумкинлиги ҳақидаги тахминларни келтириб чиқарди.

Бироқ, соҳа мутахассисларининг фикрича, Москва ва Пекинни ажратиб ташлаш улкан вазифа бўлади.

Империя чандиқлари

Генри Киссинжер маслаҳат берган Никсон Хитой ва Россия раҳбарлари ўртасидаги мафкуравий тафовутлар ва ҳудудий тўқнашувлар натижасида пайдо бўлган мавжуд келишмовчиликлардан фойдаланган эди.

Бугунги кунда қўшнилар ўзларини "чекловсиз" ҳамкорлар деб таърифлашмоқда. Танқидчилар биринчисини иккинчисига Европага нефть ва газ сотишдаги йўқотишларини қоплаш ҳамда Украина жанг майдонларига келиб тушадиган ҳарбий материаллар оқимини тўхтатмаслик орқали ёрдам беришда айблашмоқда.

Президент Владимир Путин ва унинг хитойлик ҳамкасби Си Сзинпин ўртасидаги шахсий алоқалар туфайли ўн йилдан ортиқ вақт мобайнида шаклланган квази-иттифоқ рекорд даражадаги савдо ҳажми ва ўзаро сиёсий қўллаб-қувватлаш билан тавсифланади. Хитой Россиянинг босқинини шундай деб аташдан бош тортди ва ўз мамлакатидаги урушга қарши кайфиятни цензура қилди.

Шундай бўлса-да, Россияда бу муносабатларнинг номутаносиб тус олаётганидан ҳамма ҳам тўлиқ мамнун эмаслиги ҳақида белгилар мавжуд.

Си ўнлаб йиллар давомида Россия энергия экспортини таъминлаши мумкин бўлган Хитойга йирик табиий газ қувури бўйича қулайроқ шартларни талаб қилиб, Путинни сабрсизлантираётган бўлиши мумкин.

Шу орада, Хитойнинг тобора ёпиқроқ бўлиб бораётган интернет муҳитида, хитойлик миллатчилар XIX асрда ҳозирги Россиянинг Узоқ Шарқидаги ҳудудларнинг қўлдан кетганидан очиқчасига норозилик билдирмоқда.

"Мен АҚШнинг Москвани Пекиндан узоқлаштириш имконияти борлигига ишонаман. Москва ҳам, Вашингтон ҳам Пекинга ишончсизлик билан қарайди. Пекиннинг Россия ҳудудларига кўз олайтириши бор, АҚШнинг эса бундай нияти йўқ," деди Ню-Ёркдаги Хитойга ихтисослашган Strategy Risks таҳлил компаниясининг бош директори Айзек Стоун Фиш.

Гарчи бу сўнгги АҚШ-Россия яқинлашувининг асосий сабаби бўлиши эҳтимолдан узоқ бўлса-да, Стоун Фиш Newsweek нашрида бу "энг ижобий потенциал натижа" эканлигини таъкидлади. "Шубҳасиз, Хитой Америка манфаатларига Россияга қараганда кўпроқ таҳдид солади. Муаммо шундаки, Россия Европа манфаатларига Хитойдан кўра каттароқ хавф туғдиради."