МАГАТЭ: Эрон бир неча ой ичида уранни бойитишни қайта бошлаши мумкин

Халқаро атом энергияси агентлиги (МАГАТЭ) раҳбари Рафаэль Мариано Гросси Эроннинг ядровий дастурини ҳарбий йўл билан тўхтатиб бўлмаслигини маълум қилди. Унинг сўзларига кўра, муаммо сиёсий ечим талаб қилади ва халқаро келишув ҳамда назорат тизимини ўз ичига олиши керак.

CBS телеканалидаги «Face the Nation» дастурида берган интервьюсида Гросси Эрондаги ядровий объектлар АҚШ ва Исроил томонидан қилинган ҳужумлар оқибатида жиддий шикастланганини таъкидлади. Унга кўра, зарар кўлами фақат Эрон мутахассислари томонидан текширув ўтказилганидан сўнг маълум бўлади.

Гросси МАГАТЭ эҳтимолий ядровий келишувда иштирок этиши кераклигини қайд этди. Бу учун Эрондаги ядровий объектларга инспекторлар қайта киритилиши зарур.

Эрон Конституцияси Қўриқчилари Кенгаши томонидан агентлик билан ҳамкорликни тўхтатиш тўғрисида қабул қилинган қонунга муносабат билдирар экан, Гросси унинг кучга кирмаслигига умид билдирди. Унинг таъкидлашича, Эрон Ядровий қуролни тарқатмаслик тўғрисидаги шартноманинг иштирокчиси сифатида МАГАТЭ билан ҳамкорликни давом эттириши шарт.

Инспекторлар фаолияти тўсилибдими, деган саволга Гросси: «Бу маънода — йўқ. Мен вазиятни эҳтиёткорлик ва хавотир билан кузатяпман. Бу уларнинг қонуни ва парламенти, аммо бунинг халқаро ҳуқуқ нуқтаи назаридан оқибатлари бор. Ички қонунлар халқаро ҳуқуқни бекор қилмайди. Ҳозирча Эрон буни қилмаяпти — бу ижобий жиҳат. Шунинг учун ҳамкорликни чуқурлаштириш керак», — деди.

12 кун олдин 400 кг бойитилган уран кўчирилгани ҳақидаги хабарларга изоҳ берар экан, у: «Махсус маълумотимиз йўқ. Балки у ерда бўлган, балки қисман йўқ қилинган ёки кўчирилган. Бу борада Теҳрон тушунтириш бериши керак», — деди.

Унинг сўзларига кўра, изоҳсизлик жиддий хавотир уйғотмоқда. У Эронни инспекторлар фаолиятини тиклашга чақирди.

Ихтилоф қуроли борми, деган саволга Гросси: «Мен хавотир уйғотмоқчи эмасман, лекин вазиятни аниқлаш имкони бўлиши керак», — деб жавоб берди.

Унинг таъкидлашича, Эронда саноат қувватлари ва етарли билимлар мавжуд — бу билимлар йўқ қилиниши мумкин эмас.

«Бу масала ҳарбий усулда ҳал бўлмайди. Ҳақиқий назорат тизимини яратиш, минтақада ва дунёда ишончни таъминлаш зарур. Фақат шунда бу бўлимни ёпиш мумкин», — деди Гросси.

ЦРУ объектларни қайта тиклаш учун йиллар керак, деган баёнотга изоҳ бериб, у: «Эронда имконият бор. Улар янги центрифугаларни ишга тушириб, бир неча ой ичида, балки ундан ҳам тезроқ уран бойитишни бошлаши мумкин. Аммо ҳозир аниқ сўз айтиш мушкул — нима йўқ қилинди ва нима қолди, буни билмаймиз», — деди.