Исроил ўлдирганини айтаётган Ҳамас раҳбари Яҳё Синвар ким?

Исроил Ғазодаги қирғинбарот ҳужуми чоғида Ҳамас етакчисини ўлдирганини даъво қилмоқда.

Ҳамас бу даъвони тасдиқламади.

Исроил армияси Синвар ўлдирилганидан кейин унинг шахси ижобий аниқланганини айтди.

Ал-Жазира нашрининг ёзишича, Эроннинг Бирлашган Миллатлар Ташкилотидаги миссияси Синвар ҳақида «шаҳид» сифатида гапирган.

«Мусулмонлар жанг майдонида – жанговар либосда ва очиқ ҳавода, яширин жойда эмас, душман билан юзма-юз турган шаҳид Синварга қараса, қаршилик руҳи кучаяди», — деб ёзади миссия Х саҳифасида.

Синвар Исроилнинг анклавга қилган 12 ойлик уруши давомида Ғазода ҳаракат қилган ва июль ойи охирида Ҳамас сиёсий бюроси раҳбари Исмоил Ҳаниянинг ўлдирилишидан сўнг гуруҳ устидан умумий назоратни ўз зиммасига олган.

Синварнинг кўрсатмаси остида Ҳамас Ғазодаги ҳарбий босимини давом эттирди. Исроил позицияларига ҳужумлар бошлади, шунингдек, Ғазо сектори бўйлаб фуқаролик бошқарувини сақлаб қолди.

Синвар бутун Ғазо қирғини давомида Исроил ҳарбийларининг нишонига айланган, Ҳамас етакчисининг тузоққа тушиб қолгани ёки ҳатто ўлдирилгани ҳақидаги кўплаб даъволар ёлғон эканлиги исботланган.

Исроил ҳарбийлари томонидан қидирилаётганидан ташқари, Синвар, Ҳания ва Деиф билан бирга, Халқаро Жиноят Суди (ХЖС) томонидан «камида 2023 йил 7 октябрдан» уруш жиноятлари учун ҳибсга олиш учун ордер сўрашга уринишлар марказида бўлган.

Ўшандан бери уларнинг ҳаммаси исроиллик ҳарбийлар томонидан ўлдирилган, Исроил Бош вазири Бенямин Нетаняху ва Мудофаа вазири Ёав Галлант эса ХЖС айблов варақасида қолган, холос.

Қочқин бўлиб туғилган.

Абу Иброҳим номи билан ҳам танилган Синвар 1962 йилда Хон Юнисдаги қочқинлар лагерида туғилган. Унинг оиласи 1948 йилги Накба пайтида сионистик тўдалар томонидан кўчириб юборилган.

Синварнинг оиласи Фаластиннинг Ал-Маждал қишлоғидан эди, бу қишлоқ Исроилнинг Ашкелон шаҳри унинг вайроналари устига қурилиши учун йўқ қилинган.

1982 йилда 20 ёшга тўлмаган Синвар биринчи марта Исроил ҳукумати томонидан «исломий фаолият» учун ҳибсга олинган.

1985 йилда у яна ҳибсга олинган. Қамоқхонадаги иккинчи муддати давомида у Ҳамас асосчиси Шайх Аҳмад Ясин билан учрашган ва яқин муносабатлар ўрнатган.

25 ёшида у Ҳамаснинг ички хавфсизлик ташкилоти ал-Маждни яратишга ёрдам берган.

1988 йилда 26 ёшида Синвар яна ҳибсга олинди ва тўрт марта умрбод қамоқ жазосига ҳукм қилинди. У 22 йилини қамоқда ўтказди.

Айтилишича, Синвар қамоқхонада қатъий тартиб-интизомни сақлаб қолган, иброний тилида равон гапириш ва ўқишни ўрганган ва у ердагилар орасида етакчига айланган ва қамоқхона ходимлари билан музокаралар олиб борган.

У 2011 йилда Исроил томонидан 1000 дан ортиқ бошқа фаластинликлар билан бирга исроиллик аскар Гилад Шалитга асирларни алмаштириш жараёнида озод қилинган. Ҳатто ўша пайтда Синвар озод қилинганларнинг энг каттаси ва кўзга кўринганлари ҳисобланарди.

Озодликка чиққан Синвар тезда юқори поғонага кўтарилди.

2013 йилда у Ғазодаги Ҳамас сиёсий бюросига аъзо этиб сайланган. 2017 йилда у ҳаракат раҳбари бўлди.

2018 йилда Синвар Исроилга Ҳамаснинг тактикаси қуролсиз қаршилик кўрсатишга ўтаётганига ишора қилди. Исроил билан навбатдаги уруш «албатта бизнинг манфаатимизга мос келмайди», деди у.

2022 йил 14 декабрда Синвар ва бошқа Ҳамас етакчилари Ғазодаги катта оломонга Исроилда тарихдаги энг ўнг қанот ҳукумати сайланганидан кейин «очиқ қарама-қаршилик» бўлишини таҳмин қилди. Синварнинг таҳдидлари 2023 йил бошида такрорланди.

Синвар Ғазодаги Ҳамасга раҳбарлик қилишда асосий эътиборни минтақада алоқалар ўрнатишга қаратган.

У Миср раҳбарияти билан алоқаларни тиклади ва Суриядаги фуқаролар уруши бўйича келишмовчиликлардан сўнг Эрон билан алоқаларни қайта йўлга қўйган.

Таҳлилчиларнинг фикрича, Ҳаниянинг ўлдирилишидан олдин ҳам Синвар ўт очишни тўхтатиш, Ҳамас ва Исроил ўртасида асирлар алмашиш бўйича музокараларда муҳим роль ўйнаган.