АҚШ Уйғурлар учун Таиландни жазолади

АҚШ Давлат котиби Марко Рубио жума куни АҚШ иттифоқчиси Таиланд расмийларига камида 40 уйғурни Хитойга депортация қилишда иштирок этгани учун санкция қўйганини эълон қилди, Вашингтон мусулмон гуруҳи таъқибга учрашини айтмоқда.

"Қўшма Штатлар Хитой ҳукуматларига уйғурлар ва бошқа гуруҳларни қийноқларга дучор бўлган ва мажбуран ғойиб бўладиган Хитойга мажбуран қайтариш учун босим ўтказишга қаратилган саъй-ҳаракатларига қарши туриш мажбуриятини олади", дейилади Давлат департаменти баёнотида.

Бу ҳаракат Таиланд ва бошқа давлатлар томонидан шу каби депортацияларнинг олдини олишга қаратилган кўринади.

Қўшма Штатлар аввалроқ Таиландга қарши санкциялар жорий этган бўлса-да, жумладан, ҳарбий тўнтаришлар ортидан ҳарбий ёрдамни тўхтатиб, Таиланд шахслари ва компанияларини учинчи давлатларга қарши санкцияларни бузганликлари учун нишонга олган бўлса-да, Таиланд ҳукумати амалдорларига тўғридан-тўғри қарши санкциялар учун жуда кам прецедент мавжуд эмас.

Таиландда ўн йил давомида ҳибсда сақланаётган уйғурларнинг феврал ойида депортацияси БМТ инсон ҳуқуқлари бўйича экспертларининг улар қайтарилса, қийноқлар, шафқатсиз муносабат ва “тузатиб бўлмас зарар” олиши мумкинлиги ҳақидаги огоҳлантиришларига қарамай амалга оширилди.

Шу ой бошида Реутерс Канада ва АҚШ 48 этник уйғурни кўчиришни таклиф қилгани, бироқ Бангкок Хитойни ғазаблантиришдан эҳтиёт бўлганини хабар қилган эди.

“Мен 27-февралда 40 нафар уйғурнинг Таиланддан мажбурий қайтарилишига масъул бўлган ёки иштирок этган амалдаги ва собиқ Таиланд ҳукумати амалдорларига виза чекловларини жорий этиш чораларини кўриш орқали дарҳол ушбу сиёсатни амалга ошираман”, деди Рубио.

"Хитойнинг уйғурларга қарши узоқ йиллик геноцид ва инсониятга қарши жиноятларини ҳисобга олиб, биз бутун дунё ҳукуматларини уйғурлар ва бошқа гуруҳларни Хитойга қайтишга мажбурламасликка чақирамиз", - дея қўшимча қилди котиб.

Чекловлар санкцияга дучор бўлган шахсларнинг оила аъзоларига ҳам тегишли бўлиши мумкин, дейилади баёнотда.

Таиланд депортацияларни ҳимоя қилиб, улар қонунлар ва инсон ҳуқуқлари мажбуриятларига мувофиқ ҳаракат қилганини айтди. Мамлакатнинг Вашингтондаги элчихонаси Рубионинг баёнотига изоҳ бериш сўровига жавоб бермади.

Вашингтон ўтмишда Таиландга нисбатан қаттиқроқ санкциялар қўллашдан қочган, чунки бу узоқ йиллик иттифоқдошини Хитой билан янада яқинлаштириши мумкин.

Вашингтонда жойлашган Уйғурлар учун кампания гуруҳи ўз баёнотида Рубио ва Трамп маъмуриятини бу қадамини олқишлаб, “Хитой Коммунистик партиясининг инсон ҳуқуқлари поймол этилишини маъқуллаганлар ўз жиноятлари учун оқибатларга дучор бўлишларига кучли сигнал беради”, деди.

АҚШ сенатори бўлганида уйғурларнинг ишончли ҳимоячиси ҳисобланган Рубио Пекиннинг гуруҳга нисбатан муносабати “геноцид ва инсониятга қарши жиноятлар” эканлигини яна бир бор таъкидлади – бу таъриф АҚШ биринчи марта Доналд Трампнинг 2021-йилдаги биринчи муддатининг сўнгги соатларида берган.

Хитой уйғурларга нисбатан зўравонлик ва мажбурий меҳнат айбловларини рад этиб, сўнгги йилларда терроризм, сепаратизм ва диний радикализмга қарши кураш учун “касб ўқитиш марказлари” ташкил этганини айтади.