Ғарб Россиянинг таҳдидларига таслим бўлдими?

«Сиёсатдаги ўзгаришлар ҳақида бугун эълон қиладиган ҳеч нарсам йўқ. Биз украиналик ҳамкорларимиз билан бу урушда ғалаба қозонишлари учун уларни энг яхши қўллаб-қувватлаш ҳамда уларга қобилият ва разведка ёрдами билан таъминлаш учун ишлашда давом этамиз. Аммо сиёсатимизни ўзгартириш ҳақида ҳеч нарса демаймиз», — деди Давлат департаменти матбуот котиби Мэтю Миллер АҚШ президенти Жозеф Байден ва Буюк Британия бош вазири Кир Стармер ўртасида Вашингтонда бўлиб ўтган музокаралар натижалари ҳақида.

Унинг сўзларига кўра, томонлар Украина Қуролли кучларининг Россиянинг чуқур ҳудудларида узоқ масофали қуроллар билан зарба беришга қўйилган чекловлар бекор қилинишини эълон қилишга тайёр эмас.

Бунгача АҚШ Давлат котиби Энтони Блинкен ва Буюк Британия ташқи ишлар вазири Дэвид Лемми Киевга ташриф буюрган эди, у ерда улар Украина армиясининг Россия ҳудудига Ғарб қуроллари ёрдамида амалга оширилиши мумкин бўлган ҳужумларини маъқуллаш тўғрисида баёнот беришлари кутилганди. Учрашув якунида томонлар Киевни қатъий қўллаб-қувватлашларини яна бир бор тасдиқладилар, аммо узоқ масофали ракеталар ҳақида янги ҳеч нарса хабар қилинмади.

Аввалроқ Украина расмийлари агар Киев Ғарбнинг узоқ масофали ракеталарини Россия ҳудудига киритиш учун расмий рухсат олса, улар уриш ниятида бўлган потенциал нишонлар рўйхатини Америка расмийларига топширгани маълум бўлган эди. Мақсадларга ёнилғи омборлари, Россия ҳарбийларини жойлаштириш жойлари ва қўмондонлик марказлари киради.

Шундан сўнг Британиянинг беш нафар собиқ мудофаа вазирлари ва собиқ бош вазирлари Кир Стармерни Украинага «АҚШ рухсатисиз ҳам» зарбалар учун узоқ масофали «Сторм Шадоw» ракеталаридан фойдаланишга рухсат беришга чақирди.

Британия ҳукумати раҳбари бунга жавобан фақат Америка раҳбари билан музокаралар «стратегик» ва тактик характерга эга эмаслигини таъкидлади ва у Байденни Украина Қуролли Кучларидаги чекловларни олиб ташлашга ишонтира олдими, деган саволга жавоб берди. «бир қанча соҳалар бўйича узоқ ва самарали муҳокама» ҳақида гапириш.

Украина президенти Владимир Зеленский узоқ вақтдан бери иттифоқчилардан Россия ичидаги нишонларга зарба бериш учун рухсат сўраган. Шунинг учун у Вашингтон ва Лондоннинг қароридан норози бўлиб, «Ғарб бу борада ишлаётганини эшитиш қийин», деб шикоят қилди.

Бироқ, Ғарб Киевнинг Россияга узоқ масофали қуроллардан ўқ узишига рухсат бермаганига қарамай, бу масала кун тартибидан чиқарилмаган. Буюк Британия бош вазири Киевнинг илтимоси бўйича кейинги ўзгаришлар 24 сентябрда бошланадиган БМТ Бош Ассамблеясининг 79-сессиясининг юқори даражадаги ҳафталигида кутилиши кераклигига ишора қилди. Кей Стармер мунозара сиёсатчиларнинг кенг доираси билан давом этишини таъкидлади.

Хусусан, Нью-Йоркда Украина президенти Владимир Зеленский ва Америка етакчиси Жозеф Байден ўртасида учрашув бўлиб ўтади, унда томонларнинг режаларига кўра, Киевнинг Россия билан урушда «муваффақиятга эришиш учун кенг қамровли стратегияси» муҳокама қилинади.

Аввалроқ Киев Вашингтондан Россия аэродромларига ATACMS ракеталари билан ҳужум қилишга рухсат беришни сўраган эди. Аммо Пентагон бунга қарши чиқди ва Москва ўз самолётларини ушбу ракеталар масофасидан ташқарига олиб чиққанини таъкидлади. Оқ уйнинг Киевга узоқ масофага учувчи ракета зарбаларини беришга рухсат беришига қарши чиққанлар ҳам худди шундай изоҳ беришади. Улар бу ҳолатда кучайиш хавфи сезиларли даражада ошишига ишонишади, аммо ҳарбий мақсадга мувофиқлик, уларнинг нуқтаи назари бўйича, жиддий шубҳаларни келтириб чиқаради.

Бироқ, Украина расмийлари умидини узмаяпти. Шунингдек, улар Британия-Франциянинг Storm Shadow ракеталаридан фойдаланишга қўйилган чекловларни олиб ташлашга интилмоқда. Бироқ, Лондон ва Париж Вашингтон рухсатисиз бунга рози бўлмайди, чунки бу ракеталар Америка қисмларидан фойдаланади. Шунингдек, Storm Shadow -ни нишонга олиш учун Қўшма Штатлар учун тўпланган маълумотлар талаб қилинади.

Украинанинг ғарбий иттифоқчилари ўртасида узоқ масофали қурол-яроғларни етказиб бериш бўйича мунозаралар чоғида Киев 500 км масофага учувчи Taurus ракеталарини талаб қилаётган Германия канцлери Олаф Шольц «бошқа давлатлар бошқача қарор қилса ҳам» уларни етказиб бермаслигини айтди. Германия ҳукумати раҳбари, Украинанинг Ғарбдаги бошқа ҳамкорларидан фарқли ўлароқ, нафақат Россия Федерацияси ҳудудига немис қуроллари билан зарба беришга рухсат бермади, балки узоқ масофали битта ракетани ҳам ажратмади.

Шунга қарамай, Россия Россия ҳудудига узоқ масофали зарбалар бериш қарори аллақачон қабул қилинганига ишонч билдирмоқда. Россия президенти матбуот котиби Дмитрий Песковнинг сўзларига кўра, «Оммавий ахборот воситаларида қабул қилинган қарорни расмийлаштириш учун шунчаки ахборот кампанияси олиб борилмоқда». Россия ташқи ишлар вазири Сергей Лавров ҳам худди шундай позицияни эгаллайди. У «қарор аллақачон қабул қилинган»лигига ишонч ҳосил қилади, лекин «улар буни жамоат майдонида янада муносиброқ, оқланганроқ кўрсатишга ҳаракат қилмоқдалар».

Ташқи ишлар вазирлиги Москва «жуда кўп кўринмайдиган тарзда муносабат билдириши» ҳақида огоҳлантирди. Президент Владимир Путин, ўз навбатида, бу ҳолатда АҚШ, Европа давлатлари ва НАТО Россия билан урушаётганини англатади ва бу «можаронинг моҳиятини ўзгартиради». Кейин, унинг сўзларига кўра, Россия Федерацияси «унинг учун яратиладиган таҳдидлардан келиб чиққан ҳолда» қарорлар қабул қилади.

Вашингтондаги Қуинcй масъулиятли ҳукумат институтининг Евроосиё дастури директори Анатол Лиевен фикрича, агар Ғарб Украинага Россиянинг орқа томонига Америка ва Британия ракеталарини отишига рухсат берса, бу гарчи бу Россиянинг олдинга силжишини секинлаштиришга ёрдам берса ҳам, аммо бунга олиб келмайди. Украина учун ғалаба.

«Бундан ташқари, бу, эҳтимол, Буюк Британияга қарши қандайдир қасос олишга олиб келади - Қўшма Штатлар Лондонни қутқариш учун ҳеч қандай кафолатсиз. Ҳозирча Путин Ғарбнинг Украинага ҳарбий ёрдами, тайёргарлиги ва разведкасига жавобан жасорат билан чекланиб қолган. Бироқ, Россия Федерацияси Президентининг бу борадаги сўнгги баёнотлари, у ўз муносабатини билдирмасдан қолмаслигини англатади », деб ҳисоблайди ҳарбий эксперт.

Унинг фикрича, Москва Украинага ядровий зарба бериш билан жавоб қайтара олмайди, Ғарбни айтмаса ҳам, «ядро синови ўтказиш жуда мумкин».

«Асосий хавф шундаки, Ғарб ракеталари томонидан Россияга қилинган ҳужумлар чекланган жавоб зарбасига олиб келади ва бу ўз навбатида кенг кўламли уруш билан якунланадиган ўзаро кучайиш тциклини келтириб чиқаради», деб ҳисоблайди эксперт.

Унинг ишончи комилки, Москвада бир қанча мумкин бўлган жавоблар бор.

«Улар, эҳтимол, Вашингтоннинг жавоб ҳаракатларига олиб келмайдиган кучли сигнал юбориш учун, биринчи навбатда, АҚШга эмас, балки Британияга қаратилган бўлиши мумкин. Хусусан, Россия Федерацияси Болтиқбўйи, Қора денгиз ёки Арктикадаги Россия ҳаво ҳудуди яқинида Британия ҳарбий самолётларини уриб тушириши мумкин бўлади. Агар Россия Украинага мўлжал олишда ёрдам бераётган Британия разведка йўлдошларини йўқ қилишга уринса, бундан ҳам хавфлироқ бўлади», - дейди таҳлилчи.

Ливен, шунингдек, Россия Федерациясининг эҳтимолий жавоби Европадаги саботаж операцияларининг кескин кучайиши, шу жумладан Шимолий денгиздаги Британиянинг энергетика инфратузилмасига ҳужумлар бўлиши мумкинлигини истисно қилмайди. Бундан ташқари, «Россиянинг Эронга яқинлашиб бораётганини ҳисобга олсак, Кремль Ҳизбуллоҳ ва ҳутийларни Исроил ва Ғарб кемаларига нисбатан анча аниқ ва ҳалокатли зарбалар бериш учун ракеталар ва сунъий йўлдош технологиялари билан таъминлаши мумкин».

«Ҳарбий нуқтаи назардан Киев йўқотилган ҳудуднинг муҳим қисмларини қайтариб ололмайди, Россия эса бутун Украинани босиб олиб, ўзига бўйсундира олмайди. Мумкин бўлган муросани Украина учун фойдалироқ қилиш мақсади Ғарбнинг Киевга кейинги ёрдамини оқлайди – лекин жаҳон уруши ва ядровий вайронагарчиликни хавф остига қўядиган даражада эмас», — хулоса қилди эксперт.