Xarris o‘zini Yaqin Sharq labirintida topdi

Shu hafta boshida Eron Isroilga to‘g‘ridan-to‘g‘ri raketa hujumi doirasida 200 ga yaqin raketa uchirdi. Bu Isroil Bosh vaziri Benyamin Netanyaxuni Tehron o‘z harakatlari uchun javobgar bo‘lishini aytishga undadi. Eron buni Hizbulloh yetakchisi Hasan Nasrullohning o‘ldirilishiga javoban bildirdi.

O‘z navbatida, AQSh prezidenti Jo Bayden chorshanba kuni «Ettilik» (Katta yettilik) davlatlari yetakchilari bilan virtual uchrashuvdan so‘ng Isroilning Eron yadroviy inshootlariga ehtimoliy zarba berishiga rozi emasligini bildirdi. Bayden mintaqada mojaroning yanada kuchayishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun Isroilni Eron yadroviy inshootlariga ehtimoliy hujumlarga qarshi chiqib, Eron zarbalariga vazminlik bilan javob berishga chaqirdi.

Etti davlatdan iborat guruhga ishora qilgan Bayden, «biz yettitamiz ham javob berish huquqiga rozimiz, ammo bu mutanosib bo‘lishi kerak», deb ta’kidladi va uning ma’muriyati raketa zarbasidan keyin ham Isroil rasmiylari bilan aloqada ekanini qo‘shimcha qildi.

“Isroil javob berishga haqli. Ammo bu javob mutanosib bo‘lishi kerak ", dedi Bayden.

Biroq, u Isroilga Eronga qarshi javob qaytarishga ruxsat beradimi, degan savolga Bayden shunday javob berdi: “Birinchidan, biz Isroilga «ruxsat bermaymiz». Biz Isroilga maslahat beramiz” va shu bilan Qo‘shma Shtatlar Isroilning harakatlarini nazorat qilish yoki ruxsat berish uchun kuch yoki vakolatga ega emasligini, faqat tavsiyalar yoki maslahatlar berishi mumkinligini aniqladi.

Bayden ma’muriyati Isroildan yana o‘lchovli yo‘l tutishini kutmoqda, bu esa mamlakatga o‘ch olish huquqini saqlab qolish va yana bir mojaroni kuchaytirishi mumkin bo‘lgan haddan tashqari harakatlardan qochish imkonini beradi.

Ayni paytda Isroil Bosh vaziri Binyamin Netanyaxu hali javob bermadi. Bundan tashqari, shu hafta boshida u Eronni «qasos» bilan tahdid qilgan edi.

Yil davomida, G‘azoni bombardimon qilish paytida, Baydenning Isroil bosh vaziriga ta’sir qilish harakatlari asosan ritorika bilan chegaralanib, Isroil harakatlarida sezilarli o‘zgarishlarga olib kelmadi.

Davlat kotibi o‘rinbosari Kurt Kempbell mintaqa nafaqat Isroil, balki AQSh strategik manfaatlariga ham tahdid solishi mumkin bo‘lgan keng ko‘lamli keskinlashuv yoqasida ekanligini ta’kidladi.

AQSh hukumati bayonotlari darajasida asosiy xavf Isroilning so‘nggi hujumlariga javoban, ayniqsa Livandagi Eron proksi kuchlarini bostirish bilan bog‘liq holda, Eron o‘z yadroviy dasturini rivojlantirishni tezlashtirishi ehtimoli bo‘lib qolmoqda.

Joriy yil boshida Davlat kotibi Entoni Blinken Eronga qurol yaratish uchun yetarlicha yadroviy material ishlab chiqarish uchun «taxminan bir-ikki hafta» vaqt ketishini aytgan edi. Biroq, Eron bu rejani amalga oshirishga yaqin ekanligi haqida aniq belgilar yo‘q.

Ayni paytda Isroil Livanni bombardimon qilishda davom etmoqda va OAV xabarlariga ko‘ra, Hizbullohning arsenalining yarmigacha allaqachon yo‘q qilingan.

Albatta, bu voqealarning barchasi AQShda bo‘lib o‘tadigan saylovlar kontekstida ham ko‘rib chiqilishi kerak. Demokratik nomzod Kamala Xarris uchun mojaroning mintaqaviy urush darajasiga ko‘tarilishi uning saylovdagi pozisiyasiga jiddiy zarba bo‘ladi. Respublikachilar bu rivojlanishdan Bayden ma’muriyatini tashqi siyosat masalalarida noloyiqlik va samarasizlikda ayblash imkoniyati sifatida foydalanmoqda, bu esa mamlakatdagi siyosiy vaziyatni yanada yomonlashtiradi.

Shunday qilib, Isroilning kelgusi haftalardagi harakatlari saylov poygasiga ta’sir qilishi mumkin. Seshanba kuni Xarris Eronning Isroilga bergan zarbalari haqida bayonot berdi. «Men vaziyatga ehtiyotkorlik bilan qarayman», dedi prezidentlikka nomzod va «Eron Yaqin Sharqdagi beqaror va xavfli kuchdir va bugungi kunda Isroilga qilingan hujum bu haqiqatni tasdiqlaydi.»

Sobiq prezident Tramp allaqachon prezident Baydenni Isroilning «o‘zini tutgan javobi» uchun tanqid qilgan va Eron yadroviy inshootlarini nishonga olmaslik kerakligini aytgan. Sobiq prezidentning bayonoti seshanba kuni Eron Isroilga raketa hujumi uyushtirgan paytda yangradi.

Payshanba kuni Michigandagi mitingidan oldin Tramp Fox Newsga shunday dedi: «Bu men eshitgan eng aqldan ozgan narsa. Biz duch kelayotgan eng katta xavf yadroviy tahdiddir».

Tramp: «Iltimos, ularning yadroviy inshootlarini tinch qo‘ying» deyish noto‘g‘ri. Bu javob emas. Bu eng aqldan ozgan javob, chunki, nima deb o‘ylaysiz? Tez orada ular yadroviy qurolga ega bo‘lishadi. Va keyin bizda muammolar bo‘ladi.«

GOP nomzodi, shuningdek, Bayden va vise-prezident Xarrisni tanqid qilib, agar u qo‘mondon bo‘lganida hujum sodir bo‘lmasdi, deb aytdi. Uning qo‘shimcha qilishicha, agar Xarris noyabrda g‘alaba qozonsa, »dunyo tutunga ko‘tariladi".

«Men uchinchi jahon urushi haqida ko‘p gapirganman va bashorat qilishni xohlamayman, chunki ular doimo amalga oshadi», dedi Tramp. «Ammo ular global falokatga juda yaqin. Bizda mavjud bo‘lmagan prezident va mavjud bo‘lmagan vise-prezident bor, ular hokimiyatda bo‘lmasligi kerak. Lekin nima bo‘layotganini hech kim bilmaydi. U San-Frantsiskodagi yig‘ilishda edi», — dedi prezidentlikka respublikachi nomzod.

Shu bilan birga, AQSh prezidenti Jo Bayden ham Isroilning Eron neft obektlariga ehtimoliy zarbalarini muhokama qilayotganini aytdi. Bu payshanba kuni neft narxining keskin o‘sishiga olib keldi.

Yaqin Sharqdagi vaziyat bilan bog‘liq xavotirlar tufayli yuzaga kelgan bu so‘zlardan so‘ng, AQShda prezidentlik saylovlariga atigi bir oy qolganda neft narxi besh foizga oshdi.

Dushanba kuni Eron Isroilga raketa hujumi uyushtirganidan beri Brent neftining narxi bir barrel uchun 77 dollargacha ko‘tarildi. Raketa hujumidan oldin Brent neftining narxi bir barrel uchun 71 dollardan sal ko‘proq sotilayotgan edi.

Eron dunyodagi eng yirik neft ishlab chiqaruvchilardan biri bo‘lib, ishlab chiqarishning muhim qismini xorijga eksport qiladi.

Alohida tashvish uyg‘otadigan narsa shundaki, keskinlashuv Hormuz bo‘g‘ozini to‘sib qo‘yishi mumkin.

Biroq, bu yil narxlar o‘zining eng yuqori darajasiga qaytmadi, chunki bu tashvishlar asosan boshqa omillar bilan qoplanadi. Xitoydan talabning kamayishi va Saudiya Arabistoni, AQSh va boshqa mamlakatlardan ko‘p miqdorda ta’minot neft narxini ushlab turmoqda.

Garchi Osiyo Fors ko‘rfazidan neft va gaz yetkazib berishga ko‘proq bog‘liq bo‘lsada, bunday hodisalarning oqibatlari narxlarga ham ta’sir qiladi.

Neft narxining bunday o‘sishi amaldagi vise-prezident va prezidentlikka nomzod Kamala Xarrisga jiddiy zarar etkazishi mumkin, chunki turmush darajasi saylovlarda Tramp bilan qarama-qarshilikdagi asosiy masalalardan biridir. Energiya narxlarining uzoq davom etishi benzin narxining oshishi va gaz va elektr energiyasi tariflarining oshishi ehtimolini oshiradi.