“Korzinka” ва “Makro” етказиб берувчиларни ўз шартларига мажбурламоқдами?

Кўпгина етказиб берувчилар “Makro” ва “Korzinka” чакана савдо тармоқларидан шикоят қилмоқда. Етказиб берувчилар ўзлари учун ноқулай шароитларга рози бўлишга мажбур бўлаётганини айтмоқда. Монополияга қарши курашиш қўмитаси ушбу масалани ўрганмоқда. Келажакда юқори мавқега эга бўлган субъектлар томонидан камситиш шароитлари ҳолатларини тартибга солувчи қонунларга ўзгартиришлар киритилиши мумкин. Бу ҳақда "togri.uz" хабар берди.

Ўзбекистон Монополияга қарши курашиш қўмитаси тадбиркорлик субъектларини бошқа субъектлар томонидан юқори лавозимларидан суиистеъмол қилинишидан ҳимоя қилиш мақсадида қонун ҳужжатларига ўзгартиришлар киритиш масаласини ўрганмоқда. Бу ҳақда 18 сентябрь куни журналистлар билан учрашувда қўмита раиси Нажмиддинхўжа Шарипов маълум қилди.

Бу ерда гап “Makro” ва “Korzinka” савдо тармоқлари ҳақида кетмоқда. Кўплаб етказиб берувчилар уларнинг “қоидаларни диктация қилиши ва етказиб берувчиларга босим ўтказишидан шикоят қилмоқда”

Муаммо қачон кўтарилган?

Июнь ойи охирида бир қатор ўзбекистонлик ишлаб чиқарувчилар Савдо-саноат палатасида бўлиб ўтган йиғилишда йирик чакана савдо тармоқларини камситувчи шароитлар яратишда айбладилар. Бу асосан супермаркетлар томонидан етказиб берувчиларга тўловларни 9 ойгача кечиктириши ҳақида эди. Ҳатто баъзи ишлаб чиқарувчилар, чакана савдо тармоқлари етказиб берувчиларнинг айланма маблағлари ҳисобига ўсаётганлигини даъво қилишган.

Бир ой ўтгач, Адлия вазирлиги ҳузуридаги Ҳуқуқий сиёсатни тадқиқ қилиш институти чакана савдо тармоғида монополияга қарши чекловлар тўғрисида таҳлилий мақола эълон қилди.

Тадқиқотчиларнинг фикрига кўра, йирик чакана савдо тармоқлари бозордаги рақобатнинг ҳолатига таъсир қилади ва шунингдек, улар ўзларнинг фойдасига шартномалар тузади. Таъминловчилар товарлар нархини туширишга мажбур бўлади. Савдо тармоқлари сотилмаган маҳсулотларни етказиб берувчига қайтаради ва тўловни асоссиз кечиктиради ва ҳоказо.

Институт чакана савдо тармоғидан етказиб берувчилар учун камситувчи ва ноқулай шароитларни яратишни тақиқловчи лойиҳалар ишлаб чиқилиши тўғрисида хабар берди.

 “Makro”: қонун ҳужжатлари ҳам етказиб берувчиларни, ҳам сотувчиларни ҳимоя қилади 

Togri.uz мухбири июль ойи охирида “Makro” супермаркетлар тармоғи раҳбариятига тадқиқот институти экспертларининг хулосаларини изоҳлашни талаб қилиб мурожаат қилди.

“Makro” раҳбари Роман Сайфулин етказиб берувчиларга тўловларни амалга оширишда “кечикишлар” мавжудлигини таъкидлади. Аммо, бундай кечикишлар камдан-кам ҳолларда шартномада белгиланган тўлов муддатларидан ошиб кетишни айтди. Шунингдек, унинг сўзларига кўра, ҳарорат талабларига риоя қилмаслик сабабли бузилган маҳсулотлар кўпинча қайтарилади.

“Ўзбекистон Республикасининг қонун ҳужжатлари етказиб берувчини ҳам, сотувчини ҳам тенг даражада ҳимоя қилади. Савол ҳар доим шартнома мажбуриятларини тайёрлаш шартларида, сотувчи ва харидорнинг талаблари ва ушбу мажбуриятларни ҳар икки томоннинг бажариши билан боғлиқ... бутун республика бўйлаб барча чакана савдо улуши 30% дан кўпроқни ташкил қилади. Бизнинг фикримизча, бу масала кўтариш учун долзарбдир”, деди “Makro” раҳбари.

Монополияга қарши курашиш қўмитаси масалани ўрганмоқда

Монополияга қарши қўмита раҳбарининг сўзларига кўра, яқин орада улар савдо ва шартнома муносабатларида юқори мавқега эга бўлган тадбиркорлик субъектлари ўртасидаги муносабатларни тартибга солувчи ҳужжат қабул қилишни режалаштирмоқда.

Шариповнинг сўзларига кўра, амалдаги қонунчилик бошқа томон бозорда монопол мавқега эга бўлган тақдирда субъект манфаатларини ҳимоя қилади. Аммо компаниялар монополия сифатида кўриб чиқилиши учун етарлича бозор улушига эга бўлмаган, аммо кўплаб филиаллар ёки филиалларга ега ва уни этказиб берувчилар, истеъмолчилар ва бошқалар устидан мукаммал мавқега эга бўлган ҳолатлар мавжуд.

Айни пайтда ушбу масала қўмита томонидан кўриб чиқилмоқда ва келгусида қўмита кичик компанияларни йирик чакана савдо тармоқлари томонидан юқори мавқеини суиистеъмол қилиш ҳолатларидан ҳимоя қилишни бошлаши мумкин.